Page 48 - อิเหนา
P. 48
- เอกสารประกอบการสัมมนาวรรณกรรมคัดสรรในหนังสือเรียน เรื่อง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง -
ไปเล่นเป็นตอนสั้น ๆ หลายตอน เช่น ตอนศึกจะมาหรากะปาหลัน ตอนสมโภชราชธิดากาหลัง ตอนพิธีสระ
สนานที่เมืองกาหลัง จนกระทั่งอุณากรรณหนีไปบวชเป็นนางแอหนัง
ตอนโสกันต์สียะตรา เป็นตอนที่สียะตราเป็นหนุ่ม ออกตามหาอิเหนาและบุษบาโดยปลอมตัวเป็น
ย่าหรัน จนกระทั่งเข้าเฝ้าท้าวกาหลัง
ตอนย่าหรันลักนางเกนหลง เป็นตอนสั้น ๆ ที่เป็นเรื่องย่อยซึ่งย่าหรันเป็นตัวเอก ไม่มีผลต่อโครงเรื่อง
ใหญ่ที่เกี่ยวกับอิเหนาและบุษบา
ตอนระตูมะงาดาลักตัวย่าหรัน อันเป็นเหตุให้ปันหยีได้พบแอหนังจนกระทั่งได้ตัวสียะตรากลับคืนมา
ตอนสึกชี เป็นตอนที่อิเหนาและบุษบากลับมาอยู่ด้วยกันอีก ตั้งแต่อิเหนารู้ข่าวแอหนัง อิเหนาลวง
นางเข้ามาในเมืองกาหลัง จนกระทั่งแอหนังสึกและคืนดีกันได้
ตอนต่อจากนี้ไม่ใช่พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 แท้ ๆ จึงไม่ได้ใช้แสดงละครในของหลวงในสมัยนั้น แต่ก็
อาจนำมาแสดงละครได้บางตอน เช่นตอนย่าหรันรบระตูมะงาดา ตอนสังคามาระตารบท้าวล่าสำ ตอน
จินตะหราคืนดีกับอิเหนา แต่บางตอนก็มีเนื้อหาที่ไม่น่านำมาแสดงเป็นละคร เพราะไม่สามารถดึงความสนใจได้
เพียงพอ
เนื้อเรื่องอิเหนาแม้ว่าจะได้มาจากชวา แต่รายละเอียดในเรื่องเป็นแบบของไทย ดังที่
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงอธิบายว่า
“หนังสือบทละครอเหนา พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2 นองจากเป็นหนังสือดีในทางวรรณคดีดังกล่าวมา
ิ
ยังเป็นหนังสือดีในทางที่จะศึกษาประเพณีไทยแต่โบราณด้วยอกสถานหนึ่ง ด้วยประเพณีต่าง ๆ ที่มีใน
ี
เรื่องอิเหนา ดังเช่นประเพณีสมโภชลูกหลวงประสูติใหม่ (เมื่ออิเหนาเกิด)ก็ดี ประเพณีการพระเมรุ(ท ี่
เมืองหมันหยา)ก็ดี ประเพณีรับแขกเมือง(เมื่องดาหารับทูตจรกา)ก็ดี ประเพณีแห่สนานใหญ่(ที่
เมืองกาหลัง)ก็ดี ประเพณีโสกันต์ (สียะตรา)ก็ดี ทรงพระราชนิพนธ์ตรงตามตำราราชประเพณี
ทุกอย่าง แก้ไขแต่ ตรงที่ขัดกับเนื้อเรื่อง ดังเช่นในพระภิกษุสงฆ์เปลี่ยนเป็นฤาษีเป็นต้น ถึงที่ว่าด้วย
ขนบธรรมเนียมในบ้านเมือง ตลอดจนว่าด้วยพื้นอัธยาศัยผู้คน ก็ทรงตรงตามลักษณะเป็นอยู่ในสมัยซึ่ง
ทรงพระราชนิพนธ์นั้นเป็นพื้น เว้นแต่ที่ขัดกับเนื้อเรื่อง จึงแก้เป็นอย่างอื่น นักเรียนผู้แสวงหาความรู้
ประเพณีไทยแต่โบราณ อาจจะศึกษาหาความรู้ได้ในบทละครอิเหนานี้เป็นอันมาก เพราะฉะนั้น
จึงนับว่าวิเศษกว่าบทละครรำเรื่องอื่นที่เป็นตำราด้วยอีกอย่างหนึ่ง
(เสาวลักษณ์ อนันตศานต์,2554,น.285 – 287)
หน้า | 45
