Page 31 - คัมภีร์ฉันทศษศตร์pdf
P. 31
แพทย์ศาสตร์สังเขป
คัมภีร์เวชศาสตร์นั้น มีอเนกนัยวิจิตรนัก อยากที่จะรู้เห็นโดยแจ่มแจ้งได้ เว้นไว้แต่ท่านผู้มีปัญญาที่ได้
เคยศึกษาฝึกฝนมาแต่สำนักท่านผู้ปรีชาใช้ปัญญาสอดส่องทดลองมาแล้ว จึงจะรู้ได้ตามสมควรแก่ปัญญาของ
ตน เพราะฉะนั้นคัมภีร์เวชศาสตร์นี้จึงเป็นของควรบุคคลจะศึกษาไว้เป็นคุณสมบัติสำหรับตัว การที่จะศึกษาให้
รอบรู้โดยถ่องแท้นั้น ก็ย่อมเป็นการยากนักยากหนา ด้วยตำราก็มีมากมายหลายประเภท ทั้งแตกต่างโดยกาล
ประเทศคตินิยมก็เป็นอเนกนัย ถึงดังนั้นก็ควรศึกษาให้เข้าใจไว้เป็นกระทู้ในเบื้องต้นก่อน ตามที่ได้รวบรัดตัด
ตอนไว้โดยย่อ ๆ พอให้กุลบุตรได้ศึกษาเป็นวิชาความรู้ในเบื้องต้น แล้วจึงคิดค้นศึกษาต่อไปในภายหน้า
ในวิชาเบื้องต้นให้ชื่อว่า “เวชศึกษา” กล่าวด้วยกิจของหมอ และความรู้สำหรับรักษาพยาบาลไข้
โดยสังเขป มีข้อความดังจะกล่าวต่อไปนี้
สิทธิการิยะ
ดำเนินความในเวชศึกษานี้ว่า
กุลบุตรผู้มีความปรารถนาหาคุณสมบัติสำหรับตัว คือที่เรียกว่าหมอนั้น จะต้องเป็นผู้มีความรู้
ความชำนาญในการแก้ไขสิ่งที่เกิดมีขึ้น ก็คำว่าหมอนั้นย่อมเรียกกันโดยมากแต่แตกต่างกันโดยคุณ
ความดีของบุคคล คือผู้ที่ชำนาญในการรักษาโรคภัยไข้เจ็บได้ก็เรียกว่า หมอยา ผู้ที่เข้าใจในวิธีนวด
ก็เรียกว่าหมอนวด ผู้ที่ชำนาญในการทรมานช้าง ก็เรียกว่า หมอช้างหรือควาญช้าง สุดแต่ผู้ชำนาญใน
วิธีใด ก็คงเรียกกันว่าหมอตามวิธีนั้น ๆ
ในที่นี้จะกล่าวด้วยหมอยา ซึ่งชำนาญในการแก้ไขโรคภัยไข้เจ็บด้วยวิธีใช้ยาอย่างเดียว จะใช้
คำว่าหมอเท่านั้น หมอที่จะกล่าวต่อไปนี้มาจากคำว่า เวช คนมีความรู้แผลงมาเป็นแพทย์แปลออกเป็น
คำไทยว่าหมอ
หมอที่จะเป็นผู้รู้ผู้ชำนาญในการรักษาโรคได้นั้น จะต้องรู้กิจ 4 ประการ ในเบื้องต้นเสียก่อน
กิจ 4 ประการนั้นแบ่งออกเป็นหมวดดังนี้ คือ
หมวดที่ 1 รู้ที่ตั้ง ที่แรกเกิดของโรค
หมวดที่ 2 รู้จักชื่อโรค
หมวดที่ 3 รู้จักยาสำหรับแก้โรค
หมวดที่ 4 รู้ว่ายาอย่างใดควรจะแก้โรคชนิดใด
กิจ 4 ประการนี้แหละเป็นความรู้ในเบื้องต้นของหมอ (พระยาพิศณุประสาทเวช,2543,น.2)
หน้า 29
