Page 30 - BÜLTEN 92

HASSAS DÖKÜM

NEDİR ?

Sümeyra YAVUZ
Orta Anadolu Hassas Döküm Fab. Müd.
Makina Mühendisi

Hassas Dökümün Kısa Tarihçesi Hassas dökümün üstünlükleri;

Bu tekniğin ilk örnekleri, elle çalıştırılan körüklü fırınlar ve •Küçük ve karmaşık biçimli parçaların üretimi için
doğal balmumu kullanarak oluşturulan kil kalıbın içine, uygundur.
döküm işlemi yapılarak elde edilen desenli süs eşyaları ve •Boyut hassasiyeti ve yüzey kalitesi mükemmeldir.
takılardır. •Genellikle ek işlemlere gerek kalmadığından, işlenmesi
güç malzemelerin dökümünde tercih edilir.
Hindistan’ın Happan sınırında milattan önce 2500-2000 •Kalıp tek parçalı olduğundan parça yüzeyinde bölüm
yıllarına ait eserlerle, milattan önce 1333-1324 yıllarına düzleminin izi kalmaz.
ait olan Tutankhamun’un mezarı, Mezopotamya, Aztekle, •Mum, tekrar tekrar kullanılabilir.
Maya ve Afrika’daki Benin medeniyetinde üretilmiş bakır,
altın ve bronz detaylı sanat eserleri, dünya çapında Hassas dökümün olumsuz yönleri ise;
bulunmuş örneklerdir.
•Her bir parça için ayrı bir modelin üretilmesi gerekir.
Hassas döküm yöntemini anlatan bilinen en eski metin •Yöntem mekanizasyona uygun olmayıp, üretim hızı ve
(Schedula Diversarum) milattan sonra 1100 yıllarında kapasitesi düşüktür.
Theophilus Presbyter adındaki bir rahip tarafından •Model ile kalıp malzemelerinin pahalı olması ve üretimin
yazılmıştır. Bu yazılan metinler Perseus’la Medusa’nın çok sayıda işlem içermesi nedeniyle parça maliyeti
başının heykelini yapan, heykeltıraş ve kuyumcu ustası yüksektir.
Benvenuto Celllini (1500 – 1571) tarafından kullanılmıştır.
Hassas döküm, küçük boyuttaki çok çeşitli şekil ve ayrıntıda
İngilizce’de ‘‘Investment Casting’’, ‘‘Ceramic Shell Casting’’ parçanın dökümünü mümkün kılmaktadır. Aslında
(seramik kabuk dökümü) veya ‘‘lost wax process’’ endüstri ürünlerinin büyük bir yüzdesi başka hiçbir yolla
(kaybedilmiş mum prosesi), Almanca’da ‘‘Feinguss’’veya üretilemeyecek parçalardan oluşmaktadır. Her ne kadar
‘‘Schalenguss’’, Fransızcada ise ‘‘Fonde a Cire Perdue’’ hassas döküm yöntemi diğer tüm döküm yöntemlerinden
ismiyle anılan hassas döküm tekniğinin yukarıda daha maliyetli görünse de parçanın küçük, alaşımının
bahsedildiği gibi 4-5 bin yıllık bir geçmişi vardır. Hassas sert veya işlenmesinin zor olduğu ve hassas ölçülerde
döküm prosesi, ‘‘kaybolan mum’’ prosesi olarak da mükemmel yüzey istendiği durumlarda maliyetli çözümler
adlandırılmaktadır ve binlerce yıl öncesine dayanan bir sunar.
yöntemdir Dünya’da hassas dökümün uygulama alanları çok
geniştir. Otomobil parçaları, tıp aletleri ve ekipmanları,
19. yüzyılda dişçiler ve kuyumcular tarafından kullanılmaya denizcilik ekipmanları, güvenlik sistemleri, tarım makineleri,
başlayan metot sonraları otomotiv, savunma sanayii ve inşaat gereçleri, silah parçaları, tekstil makineleri, spor
makina endüstrisi gibi çok çeşitli sektörlerde kullanılır hale ekipmanlar…vb daha aklımıza gelmeyen nice sektörler.
gelmiştir.

Hassas döküm ile elde edilen ürün örnekleri Hassas döküm ile elde edilen ürün örnekleri

30 www.mmo.org.tr/konya