Page 54 - περιοδικό κύμα τεύχος 3

ΡΕΤΣΟΣ. Ποιο είναι το νόημα αυτής της συζήτησης? 54

ΔΑΓΛΑΣ. Ίσως ένα ουσιαστικό νόημα θα ήταν να βρούμε τη διαφορά ανάμεσα στην αρχαία και
την σύγχρονη τραγωδία, την σύγχρονη σε εισαγωγικά. Και μ αρέσει που ξεκινάμε ανάποδα με
δική σου ερώτηση.

ΡΕΤΣΟΣ. Πρόκειται για τελείως διαφορετικά πράγματα, διαφορετικούς πολιτισμούς, ως προς τα
μικρά, δηλαδή φιλονικίες, έριδες, προδοσίες, προστασίες, κοινωνικές τάξεις, εμφύλιοι, εξοστρακι-
σμοί.

ΔΑΓΛΑΣ. Υπάρχει αντιστοιχία στη σημερινή τραγωδία, όσο αφορά την έκφραση στην τέχνη, υ-
πάρχουν σημερινοί τραγωδοί, οι οποίοι θα σταθούν κριτικά απέναντι στη κατεστημένη ηθική και
εξουσία?

ΡΕΤΣΟΣ. Όλα αυτά και κυρίως ποιος είναι καθαρός αντίπαλος σήμερα, έχουν θολώσει, δεν φαί-
νονται τα σχήματα ακριβώς, δηλαδή πως υπάρχει αντίσταση απέναντι σε όποια εξουσία, και όχι
μόνο την κρατική. Εξαρτάται όμως ,με ποιο τρόπο, και ποια τέχνη. Δίπλα παίζονταν το Ιησούς
Χριστός ,υπέρλαμπρο άστρο, και ψάχναμε και το υπέρλαμπρο και το άστρο. Στα μύχια της η
πραγματική τέχνη είναι μια επαναστατική πράξη. Μιλάμε για τέχνη που εχει επίπεδα, οχι τη σημε-
ρινή. Αλλά σήμερα το να κάνεις τέχνη αν δεν ειναι ψυχοπαθολογία είναι μορφή αντίστασης.

ΔΑΓΛΑΣ. Και λόγος ύπαρξης ίσως.

ΡΕΤΣΟΣ, Διαφορετικά μπορεί και να περάσεις σε άγριες μορφές βίας. Δυο δρόμοι υπάρχουν γί-
νεσαι ένα αλλοτριωμένο ον, η περνάς σε μορφές βίας όπου και αρχίζει το χάος

ΔΑΓΛΑΣ. Μετά την τέχνη το χάος? Μπορεί ο άνθρωπος να υπάρξει χωρίς την τέχνη?

ΡΕΤΣΟΣ. Αν δεν υπάρχει τέχνη δεν υπάρχει διαλεκτική. Και η ποίηση ακόμα, αν και είναι πιο
αφηρημένα τα μέτρα και ο χώρος που κινείται, παρ όλα αυτά καλλιεργεί την διαλεκτική τέχνη
φωτίζει σκοτεινές γωνίες. Το κοινωνικό σύνολο θέλει την τέχνη σαν μια πένα στο κομοδίνο δί-
πλα στον καθρέφτη. Εμείς δυστυχώς ανήκουμε στη δυτική σχολή. Σήμερα τέχνη εννοούμε την
πολιτική του σούπερ μαρκετ και τη σκηνοθετημένη ευαισθησία.