Page 22 - BROJ 49/GODINA II/SARAJEVO 11.02.2016.
P. 22
POLITIKA
preživljavanje kolonijalnog osvajača u
obliku društvenih, ideoloških i estetičkih
tvorbi otkrilo je temeljnu podvojenost ko
lonijalnog subjekta: ne samo što koloni
zator govori u ime koloniziranoga nego i
potonji nesvjesnim oponašanjem prihvaća
svojega kolonijalno-imperijalnoga tlači
telja”, ističe Žana Damnjanović u tekstu
Uloga postkolonijalne misli u redefiniranju
zapadne vizije svijeta. Francuski i karip
ski teoretičar Franz Fanon u knjizi Crna
koža, bijele maske iz 1952. godine objaš
njava da je imperijalizam pokrenuo pro
ces tokom kojeg je kolonizirani subjekt
bio podvrgnut istodobno izvanjskom, tj.
ekonomskom, političkom i društvenom
potčinjavanju, ali i unutrašnjim oblici
ma infiltracije svijesti o vlastitoj civiliza
cijskoj, kulturnoj i rasnoj inferiornosti.
Kolonijalni je tlačitelj, prema Fanonu,
nastojao svim sredstvima postići kako nauci, slikarstvu, doktrinama, čak i ko DOBA KOLONIJALIZMA NIJE PROŠLO
dobrovoljni (svjesni) pristanak podređe lonijalnoj birokratiji i kolonijalnim sti Premda je doba kolonijalnog osvajanja
nog na samodiscipliniranje tako i spon lovima”, piše Said. On svoje stavove teritorija odavno prošlo, kolonijalizam nije
tano prihvaćanje nametnutih vrijednosti zasniva na ideji Michela Foucaulta o bli nestao sa svjetske scene. Novi svjetski po
i kolonijalnog poretka. skoj vezi između znanja i moći i nasto redak, proistekao iz kolonijalnih odnosa,
U znamenitoj knjizi Orijentali- ji pokazati da se od kasnog 18. stoljeća omogućio je različit stepen ekonomskog,
zam (1978), temeljnom djelu postkolo formira sistem naučnih disciplina koje političkog i kulturnog upliva u bivše kolo
nijalne kritike, američki kritičar palestin se bave Orijentom na način koji vodi nije. Francuska i danas ubire kolonijalni
skoga porijekla Edward Said isključio je ka uspostavljanju zapadne dominacije i porez od čak četrnaest afričkih zemalja.
udio koloniziranog u kolonijalnom odno posjedovanja vlasti nad njim. Otuda je Dok su političke i ekonomske posljedi
su. On Orijent određuje kao znanstvenu “orijentalizam vredniji kao znak evroa ce kolonijalizma lahko uočljive, posljedi
i umjetničku predodžbu nastalu u služ tlanske moći nad Orijentom, nego kao ce koje je kolonijalno iskustvo imalo na
bi kolonijalne moći i tako pretvorenu u istinit diskurs o Orijentu”, ističe Said. percepciju svijeta i vlastitog identiteta
sredstvo zapadnjačkog hegemonijskog
ovladavanja Istokom. Fanon zastupa slič
no stanovište, ali se posebno osvrće na
ulogu koloniziranog pojedinca. Kada je
riječ o potlačenome crncu, piše Fanon,
asimetrična raspodjela moći pokazivala
se u njegovom “izbjeljivanju” vlastitog
identiteta, jer je on “pretvarao bjelačko
ja u predmet svoje postojane, ali uzalud
ne žudnje”.
Cilj postkolonijalnog diskursa jeste
razotkrivanje mehanizama koji su omo
gućili da do tridesetih godina 20. stolje
ća evropske kolonijalne sile prošire svoju
vlast na 80% planete. Djelom Orijentalizam
Edward Said pokrenuo je niz pitanja o od
nosu Istoka i Zapada i o načinu na koji
se provodi dominacija Zapada. Orijent,
naime, “nije samo susjed Evrope, on je i
mjesto najvećih, najbogatijih i najstarijih
evropskih kolonija, izvor njenih civiliza
cija i jezikâ, njen suparnik u kulturi i jed
na od njenih najdubljih i najčešćih slika
o Drugome. Uz to, Orijent je pomogao
da se Evropa definira kao njegova kon
trastna slika, ideja, ličnost, iskustvo. (...)
Orijent je sastavni dio evropske materi
jalne civilizacije i kulture. U kulturnom,
pa čak i ideološkom pogledu, orijenta
lizam to izražava i reprezentira jednim
oblikom diskursa koji nalazi podršku u
institucijama, vokabularu, akademskoj
Fotografija: Fayez Nureldine / Pool / EPA
22 11/2/2016 STAV