Page 22 - BROJ 49/GODINA II/SARAJEVO 11.02.2016.
P. 22

POLITIKA



          preživljavanje kolonijalnog osvajača u
          obliku društvenih, ideoloških i estetičkih
          tvorbi otkrilo je temeljnu podvojenost ko­
          lonijalnog subjekta: ne samo što koloni­
          zator govori u ime koloniziranoga nego i
          potonji nesvjesnim oponašanjem prihvaća
          svojega kolonijalno-imperijalnoga tlači­
          telja”, ističe Žana Damnjanović u tekstu
          Uloga postkolonijalne misli u redefiniranju
          zapadne vizije svijeta. Francuski i karip­
          ski teoretičar Franz Fanon u knjizi Crna
          koža, bijele maske iz 1952. godine objaš­
          njava da je imperijalizam pokrenuo pro­
          ces tokom kojeg je kolonizirani subjekt
          bio podvrgnut istodobno izvanjskom, tj.
          ekonomskom, političkom i društvenom
          potčinjavanju, ali i unutrašnjim oblici­
          ma infiltracije svijesti o vlastitoj civiliza­
          cijskoj, kulturnoj i rasnoj inferiornosti.
          Kolonijalni je tlačitelj, prema Fanonu,
          nastojao svim sredstvima postići kako   nauci, slikarstvu, doktrinama, čak i ko­  DOBA KOLONIJALIZMA NIJE PROŠLO
          dobrovoljni (svjesni) pristanak podređe­  lonijalnoj birokratiji i kolonijalnim sti­  Premda je doba kolonijalnog osvajanja
          nog na samodiscipliniranje tako i spon­  lovima”, piše Said. On svoje stavove   teritorija odavno prošlo, kolonijalizam nije
          tano prihvaćanje nametnutih vrijednosti   zasniva na ideji Michela Foucaulta o bli­  nestao sa svjetske scene. Novi svjetski po­
          i kolonijalnog poretka.           skoj vezi između znanja i moći i nasto­  redak, proistekao iz kolonijalnih odnosa,
            U znamenitoj knjizi  Orijentali-  ji pokazati da se od kasnog 18. stoljeća   omogućio je različit stepen ekonomskog,
          zam (1978), temeljnom djelu postkolo­  formira sistem naučnih disciplina koje   političkog i kulturnog upliva u bivše kolo­
          nijalne kritike, američki kritičar palestin­  se bave Orijentom na način koji vodi   nije. Francuska i danas ubire kolonijalni
          skoga porijekla Edward Said isključio je   ka uspostavljanju zapadne dominacije i   porez od čak četrnaest afričkih zemalja.
          udio koloniziranog u kolonijalnom odno­  posjedovanja vlasti nad njim. Otuda je   Dok su političke i ekonomske posljedi­
          su. On Orijent određuje kao znanstvenu   “orijentalizam vredniji kao znak evroa­  ce kolonijalizma lahko uočljive, posljedi­
          i umjetničku predodžbu nastalu u služ­  tlanske moći nad Orijentom, nego kao   ce koje je kolonijalno iskustvo imalo na
          bi kolonijalne moći i tako pretvorenu u   istinit diskurs o Orijentu”, ističe Said.  percepciju svijeta i vlastitog identiteta
          sredstvo zapadnjačkog hegemonijskog
          ovladavanja Istokom. Fanon zastupa slič­
          no stanovište, ali se posebno osvrće na
          ulogu koloniziranog pojedinca. Kada je
          riječ o potlačenome crncu, piše Fanon,
          asimetrična raspodjela moći pokazivala
          se u njegovom “izbjeljivanju” vlastitog
          identiteta, jer je on “pretvarao bjelačko
          ja u predmet svoje postojane, ali uzalud­
          ne žudnje”.
            Cilj postkolonijalnog diskursa jeste
          razotkrivanje mehanizama koji su omo­
          gućili da do tridesetih godina 20. stolje­
          ća evropske kolonijalne sile prošire svoju
          vlast na 80% planete. Djelom Orijentalizam
          Edward Said pokrenuo je niz pitanja o od­
          nosu Istoka i Zapada i o načinu na koji
          se provodi dominacija Zapada. Orijent,
          naime, “nije samo susjed Evrope, on je i
          mjesto najvećih, najbogatijih i najstarijih
          evropskih kolonija, izvor njenih civiliza­
          cija i jezikâ, njen suparnik u kulturi i jed­
          na od njenih najdubljih i najčešćih slika
          o Drugome. Uz to, Orijent je pomogao
          da se Evropa definira kao njegova kon­
          trastna slika, ideja, ličnost, iskustvo. (...)
          Orijent je sastavni dio evropske materi­
          jalne civilizacije i kulture. U kulturnom,
          pa čak i ideološkom pogledu, orijenta­
          lizam to izražava i reprezentira jednim
          oblikom diskursa koji nalazi podršku u
          institucijama, vokabularu, akademskoj

                                               Fotografija: Fayez Nureldine / Pool / EPA
         22  11/2/2016 STAV
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27