Page 52 - STAV broj 246

POLITIKA

Povodom Dana Sandžaka (1)

SANDŽAKU JE TITO

OBEĆAO ISTI STATUS

KAO I VOJVODINI

Postojanje i rad ZAVNOS-a pozitivno su ocjenjivani od Predsjedništva AVNOJ-a i tokom
čitave 1944. godine. To je također jasno izloženo u Deklaraciji o osnovnim pravima nacije i
građana Demokratske Federativne Jugoslavije, koju je početkom 1944. godine izradio Moša
Pijade, a u kojoj je bez ikakve rezerve sadržano da će Sandžak biti jedan od elemenata buduće

Federacije. U pismu Edvarda Kardelja i Moše Pijadea od 10. aprila 1944. godine Sandžak i
Vojvodina spominju se kao one oblasti koje će slobodno i samostalno utvrđivati svoj položaj

Piše: Esad RAHIĆ

olovinom 1943. godine Vrhov- odred, koji je štitio grad od četnika, do- u užem smislu (bez Berana, Rožaja, Plava i
ni štab upućuje svoje jedinice brovoljno je predao Pljevlja partizanima, Gusinja, koji također pripadaju Sandžaku
iz Bosne u smjeru Crne Gore i a 400 ljudi odmah je stupilo u partizanske i s kojima Sandžak ima ukupnu površinu
PSandžaka. Sandžak je trebalo da jedinice), Prijepolje 26. septembra, 29/30. 8.686 km ), na čijoj je teritoriji živjelo u
2
bude operativna osnovica za prodor u Sr- septembra Bijelo Polje, tokom oktobra i to doba 253.700 stanovnika. U septembru
biju. Veliki podsticaj za razmah NOP-a na novembra oslobođeni su Nova Varoš (12. su obnovljeni Glavni štab NOV i POJ za
ovom prostoru predstavljala je kapitulacija oktobar) i Priboj (29. oktobar). Oslobođen Sandžak, Pljevaljski i Bjelopoljski NOP
Italije početkom septembra 1943. godine. je i dobar dio šireg područja ostala četiri odred, a u oktobru su formirani Milešev-
Stvorena je stabilna slobodna teritorija od sreska mjesta – Novi Pazar, Tutin, Priboj ski, Pribojski i Zlatiborski NOP odredi.
13.000 km , koja je obuhvatala Pljevlja, i Sjenica. Slobodna teritorija (pet srezova U Pljevljima je organizirana Komanda
2
Priboj, Prijepolje, Novu Varoš, Bijelo Po- od ukupno osam) obuhvatala je 4.170 km , područja, koja je imala posadne čete, par-
2
lje, Berane, Andrijevicu, Kolašin, Žabljak, s približno 150.000 stanovnika, od uku- tizanske i seoske straže. U Pljevljima je 1.
Gacko i Bileću. Tito je tada imao ideju da pno 7.100 km , koliko obuhvata Sandžak
2
Berane postane centar slobodne teritorije i
sjedište Predsjedništva AVNOJ-a, Vrhov-
nog štaba i Centralnog komiteta KPJ. U Pljevaljska gimnazija u kojoj je održano
Prvo zasjedanje ZAVNOS-a
ovo vrijeme dovršena je institucionalizacija
NOP-a u Sandžaku. Pored već nabrojanih
institucija, ponovo se osniva Glavni štab
Narodnooslobodilačke vojske i partizan-
skih odreda za Sandžak, Narodnooslobo-
dilački front Sandžaka, Ujedinjeni savez
antifašističke omladine Sandžaka, Antifa-
šistički front žena Sandžaka itd.
Tako je u drugoj polovini septembra i to-
kom oktobra 1943. godine oslobođen gotovo
cijeli Sandžak, osim Deževskog, Štavičkog
i većeg dijela Sjeničkog sreza. Pljevlja su
oslobođena 22. septembra (muslimanski

52 21/11/2019 STAV