Page 54 - STAV broj 246

POLITIKA

Oblasni komitet KPJ za Sandžak obavijestio je o svom pošao je s crnogorskim vijećnicima iz Kola-
stavu 5. februara 1944. godine pismom Centralni komitet šina, prenoćio je 19. novembra u Pljevljima
a da pritom uopće nije kontaktirao s člano-
KPJ. Također su odlučno ustvrdili da zajednički Glavni vima Inicijativnog odbora ZAVNOS-a, niti
ih obavijestio o svom odlasku. ZAVNOS
štab za Crnu Goru, Boku i Sandžak ne treba formirati nije dobio planiranu maršutu puta, niti su
već da mora ostati samostalan Glavni štab NOV i POJ za se dogovorili ko će sandžačke delegate pra-
titi. Iako je bila u pitanju čista podvala i ob-
Sandžak. Zanimljivo je da je takav stav zauzet iako su mana, na Drugom zajedanju AVNOJ-a dato
je objašnjenje da delegacija iz Sandžaka nije
članovi Oblasnog komiteta, svi, osim jednog, bili srpske i došla zbog veoma loših vremenskih prilika,
crnogorske nacionalnosti dužine puta, neiskustva i sličnih izmišlje-
nih razloga. Odsustvo sandžačke delegacije
u Jajcu bilo je od presudne uloge i važnosti
spremnost naroda Sandžaka da zauzme tijelo i političko rukovodstvo NOB-a u da se već tada ne zauzme principijelni stav
danas ravnopravno mjesto među ostalim Sandžaku. o mjestu Sandžaka u budućoj jugoslaven-
pokrajinama, da su se narodi Sandžaka Delegati ove skupštine nisu birani za skoj federaciji i da ZAVNOS već tada pre-
opredijelili da se samostalno i autonomno Drugo zasjedanje AVNOJ-a za srezove koji ga raste u zakonodavno tijelo kao i u ostalim
organiziraju u okviru zajedničke buduće sačinjavaju, već za čitavo područje Sandžaka. jugoslavenskim zemljama gdje su takvi or-
domovine i da nijedan narod i nijedna po- Zasjedanju nisu bili prisutni delegati iz Sjenič- gani formirani.
krajina i oblast neće više biti predmetima kog, Štavičkog i Deževskog sreza. Upravo na Za članove Predsjedništva AVNOJ-a
ugnjetavanja i eksploatacije. U osnivanju prostoru ova tri sreza živjelo je 43,2% ukupnog iz ZAVNOS-a izabrani su: prota Jevstatije
najvišeg političkog predstavništva naroda sandžačkog stanovništva, odnosno 54,2% od Karamatijević, Sreten Vukosavljević i Voja
Sandžaka vidi se opredjeljenje da Sandžak ukupnog broja sandžačkih Bošnjaka. Tako- Leković, a u Nacionalni komitet oslobo-
u budućem uređenju zemlje bude tretiran đer, svoje delegate nisu imale ni tadašnje op- đenja Jugoslavije (ratna vlada Jugoslavije)
kao posebna društveno-politička zajednica, ćine Rožaje, Petnjica (Gornji Bihor), Berane, izabran je Mile Peruničić.
u kojoj će biti izražavan njen autonoman Plav i Gusinje, u kojima je živjelo približno ZAVNOS (ratna Narodna skupština)
položaj u budućoj federaciji. 30.000 Bošnjaka. Čak ni struktura izabranih je imao sljedeću organizacionu struktu-
vijećnika iz pet spomenutih srezova nije bila ru: Predsjedništvo, Izvršni odbor (vlada
PRVO ZASJEDANJE ZAVNOS-A odraz nacionalne strukture ovih krajeva (4:1 Sandžaka), sedam odsjeka (ministarstava)
Osnivačka skupština ZAVNOS-a odr- u korist Srba i Crnogoraca). Rožaje, Berane, – upravni, privredno-finansijski, prosvjet-
žana je 20. i 21. novembra 1943. godine u Plav, Gusinje (kao dio Sandžaka) i Podgorica, ni, informativno-propagandni, socijalni,
Pljevljima, u svečano ukrašenoj dvorani Tuzi, Bar i Ulcinj, kao područja sa značajnim zdravstveni i vjerski.
pljevaljske gimnazije. Prema sačuvanoj postotkom bošnjačkog i albanskog življa, bili Za vrijeme svog postojanja ZAVNOS
dokumentaciji bilo je prisutno 263 dele- su u sastavu Zemaljskog antifašističkog vijeća je izgradio široku mrežu narodnooslobo-
gata iz pet sandžačkih srezova, među nji- Crne Gore i Boke. dilačkih odbora: 8 sreskih, 73 općinska
ma i nekoliko desetina žena. Skupština je i 403 seoska NOO, u kojima je aktivno
radila dva dana. Izabrano je počasno, a po- PODVALA CRNOGORACA SANDŽAČKOM radilo 3.157 odbornika, među kojima je
tom i radno predsjedništvo. Pročitani su RUKOVODSTVU bilo i žena. Najznačajniji dokument koji
pozdravni telegrami, a zatim podnesena Nažalost, izabrani vijećnici koji su trebali je donio bio je “Uputstva za organizaciju
dva referata: Miša Pavićević “o političkoj prisustvovati Drugom zasjedanju AVNOJ-a narodne vlasti u Sandžaku”.
situaciji” i Mile Peruničić “o organizaciji nisu došli u Jajce. Ivan Milutinović, koji je Značajno je bilo i pokretanje lista Glas
AVNOS-a”. U ZAVNOS su izabrana 62 bio zadužen da s Inicijativnim odborom ZA- Sandžaka, organa ZAVNOS-a, koji je po-
vijećnika, i to: po 14 iz Pljevaljskog i Bje- VNOS-a pripremi sazivanje Skupštine ZAV- čeo izlaziti 15. juna 1944. godine, a koji je
lopoljskog sreza, 12 iz Mileševskog sreza i NOS-a, koje bi bilo vremenski usklađeno sa do marta 1945. godine izašao u pet brojeva
po 11 iz srezova Priboj i Nova Varoš. Među zasjedanjem ZAVNO-a za Crnu Goru i Boku Nakon ukidanja Glasa Sandžaka, njegovu
izabranim vijećnicima bilo je pet žena. i da posredstvom Štaba II udarnog korpusa, funkciju obavljaju Vijesti, koje je izdavao
Skupština je izabrala i delegaciju od deset koji je operirao na području Sandžaka, Crne Sreski odbor jedinstvenog narodnooslobo-
vijećnika za Drugo zasjedanje AVNOJ-a: Gore i primorja, osigura vojničku pratnju dilačkog fronta Novi Pazar, a koje su poče-
Mile Peruničić, prota Jevstatije Karama- delegatima od Kolašina i Pljevalja do Jajca, le izlaziti početkom januara 1945. godine.
tijević, Voja Leković, Sreten Vukosavlje-
vić, Dušan Ivović, Velimir Jakić, Miloje
Dobrašinović, Joso Mirković, Muhamed Rukovodstvo ZAVNOS-a
Hadžismajlović i Nikica Knežević.
U Izvršni odbor Sandžaka (ratna vlada
Sandžaka) izabrano je deset vijećnika. Prvi
predsjednik Predsjedništva ZAVNOS-a bio
je Sreten Vukosavljević, a za tri potpred-
sjednika izabrani su: Murat ef. Šećeragić,
Dušan Ivović i Mirko Ćuković. Usvojeni
su i važni dokumenti: Rezolucija o osniva-
nju ZAVNOS-a, Rezolucija o organizaciji
ZAVNOS-a i Proglas narodu Sandžaka.
ZAVNOS je tako postao najvažnije narod-
no predstavničko, zakonodavno i izvršno

54 21/11/2019 STAV