Page 51 - STAV broj 265

manje težak i ovisan o mnogim faktorima,
ali bez obzira na to, izjednačavanje je imalo
tendenciju povezivanja s veličinom nasilja.
Razlika između “masovne mobilizaci-
je” i “tradicionalnog” rata ključna je za ovu
analizu – ne samo da su bili industrijalizi-
rani i ne samo da su masovno-mobilizacij-
ski ratovi bili su skuplji već su zahtijevali
društveni konsenzus i poštenu raspodjelu
žrtve preko bogatih i siromašnih, što je
rezultiralo većim stepenom izravnavanja
u kombinaciji s masovnim uništavanjem .
Scheidelov drugi jahač jeste “transfor-
mativna revolucija”. Ponovo počinje s pri-
mjerima 20. stoljeća, za koje postoji dovolj-
no podataka i djeluje unatrag u vremenu.
Komunističke revolucije 20. stoljeća, tvrdi
on, oslanjale su se na veliko nasilje u obli-
ku građanskog rata (u Rusiji i Kini) i čistki
(u Rusiji, Kini i Kambodži) da bi donijele
“eksproprijaciju, preraspodjelu, kolektivi-
zaciju i određivanje cijena”. Slične procese
pronalazi u predindustrijskim okruženji-
ma, poput Francuske revolucije, seljačkih
pobuna u Kini i ustanka u Rimu (Galija).
Scheidel otkriva da su ovi predindustrijski
slučajevi bili manje uspješni u smanjenju
nejednakosti, bez obzira na to koliko su
bili nasilni. On tvrdi da je tek 20. stoljeće
proizvelo “revolucionare koji su upravljali
Thomas Piketty Walter Scheidel
i mitraljezom i radikalnim programima”.
Propadanje države i sistema treći je Sc-
do apokaliptične ekonomske i društvene Scheidela su samo takvi “nasilni šokovi”, heidelov jahač. Kroz historiju je nasilno uni-
situacije) Piketty vidi u poreznoj politici koje on naziva “četiri jahača apokalipse”, štavanje čitavog političkog, ekonomskog i
i progresivnom porezu. donekle izbrisali društvene nejednakosti. socijalnog sistema rezultiralo smanjenjem
“Mora se priznati, nakon što je vagne- Scheidel pregleda historijske primjere sva- nejednakosti. U modernom dobu Scheidel
rijanski mračno opisao i dokumentirao kog od “četiri jahača apokalipse”, identi- ukazuje na samo jedan primjer – Somaliju
suvremene trendove raslojavanja, taj lijek ficirajući mehanizme koji svaki nasilni s kraja 20. stoljeća. Ukratko, Scheidel po-
doima se poput ideje da leukemiju liječi- šok povezuju s izjednačavanjem bogat- kazuje da “čak i ako su ovi procesi ostavili
mo prokuhanom vodom. No, tu leži i je- stva i prihoda. većinu ili sve ljude gore nego prije, bogataši
dan od najzanimljivijih aspekata Kapitala. su trebali i mnogo više izgubiti”, sažima-
Pikettyja ne zanimaju ideološka rješenja, NASILNE PROMJENE jući tako stepen nejednakosti.
nego ekonomski instrumenti koji mu stoje Prvo dolazi rat, pri čemu su svjetski Scheidelov posljednji konjanik jeste
na raspolaganju. Podivljalog bika ne želi ratovi zauzeli centralnu ulogu. U Japanu pandemija. Fokusirajući se na “crnu smrt”,
u pravedničkom gnjevu gađati interkonti- tokom Drugog svjetskog rata ukupna mo- doba kuge u Evropi koja je između 1347. i
nentalnom raketom s atomskom bojevom bilizacija stanovništva rezultirala je masov- 1351. godine u Euroaziji usmrtila između
glavom, već ga poput matadora onesposobiti nim uništavanjem elitnog bogatstva. Ratni 75 i 200 miliona ljudi, Scheidel objašnjava
jednim jedinim preciznim udarcem pore- šok doveo je do “regulacije vlade, inflaci- na koji je način ova pandemija smanjila ne-
znog mača”, napisao je Dragan Jurak u kri- je i fizičkog uništenja”, koja je “umanjila jednakosti: visoke stope smrtnosti dovele
tici ove knjige na portalu Moderna vremena. nejednakost u raspodjeli dohotka i bogat- su do oskudice radne snage, jaču pregova-
Austrijanac Walter Scheidel iscrpno stva”. U drugim zemljama odvijali su se račku poziciju siromašnih, što je na kraju
istražuje odnos između nasilja i nejednako- slični procesi: Njemačka, Francuska, Ve- rezultiralo višim realnim plaćama. To je
sti. Knjiga, čiji bi naslov u slobodnom pri- lika Britanija, Kanada, Holandija, Indi- upotpunjeno fragmentacijom imovine među
jevodu bio Veliki nivelator: Nasilje i historija ja, Sjedinjene Američke Države, Finska, bogatima i haosom u političkom sistemu.
nejednakosti od kamenog doba do 21. stoljeća, Australija, Danska i Norveška. Scheidel Stoga je masovna smrt kuge kombinirala
polazi od teze da je kroz historiju znatno tvrdi da su masovni mobilizacijski ratovi uzročne mehanizme nekolicine drugih “ja-
smanjenje materijalne nejednakosti re- 20. stoljeća najbolji primjeri šireg proce- hača” da bi smanjili nejednakost u Evropi.
zultat četiriju različitih vrsta nasilnih lo- sa u kojem nasilni rat uzrokuje smanjenje Scheidel zaključuje da je u nedostatku
mova: masovno mobilizacijsko ratovanje, nejednakosti. Ovaj argument ispituje u nasilnih šokova mirno smanjenje nejed-
transformirajuće revolucije, državni neu- predindustrijskim i građanskim ratovima, nakosti malo vjerovatno, što je “u skladu
spjeh i smrtonosna pandemija. Bez takvih od američkog građanskog rata i napoleon- s dokazima kroz dugu povijest”.
nasilnih lomova, tvrdi Scheidel, nejedna- skih ratova do zaraćenih država današnje Dešavaju li se upravo pred našim očima
kost ima tendenciju porasta. U širokom Kine i rimskih ratova protiv Kartage. On događaji koje će promijeniti svijet, promje-
rasponu vremena i u društvu, “stabilnost je nalazi da je “u tradicionalnom ratovanju” ne o kakvim govori Scheidel? To ćemo tek
pogodovala ekonomskoj nejednakosti”. Za stepen izravnavanja koji se dogodio bio otkriti. Samo će nam se kazati. n

STAV 2/4/2020 51