Page 38 - STAV broj 173
P. 38
DRUŠTVO
s kosovskom ličnom kartom i potvrdom Jedna grupa političara, kompleksno pitanje koje više decenija za-
ne mogu napustiti Srbiju na graničnim javnih djelatnika i uvaženih okuplja mnoge istraživače s Balkana, pa i
prijelazima prema Bosni, ali da bez pro- ljudi ustrajava u tome da šire. Posebno je to interesiranje pojačano
blema mogu ući u Hrvatsku, Mađarsku i su Gorani prosto Gorani i u periodu raspada Jugoslavije, odnosno
druge zemlje Evropske unije. Dakle, gra- ništa drugo. Drugi se trude proteklih dvadesetak godina. O Gori su
đani Kosova mogu s ličnom kartom ući da i dalje prošire bošnjačku pisali mnogi autori koji su u svojim histo-
na teritoriju Srbije, ali ne mogu u Bosnu nacionalnu svijest. Odatle rijsko-političkim ili antropogeografskim
čak ni s urednom vizom. Šta reći drugo se razdor prenio i na nivo istraživanjima uglavnom bili jednostrani,
osim da je u pitanju selektivni pristup zvanične administracije, tako a u zaključcima tendenciozni.
i apsurdna situacija u koju su dovedeni da u Gori zvanično žive i STAV: Orijentalno-islamsko naslijeđe ne-
žitelji Kosova?! Gorani i Bošnjaci sumnjivo spaja Gorane i Bošnjake. Me-
STAV: Rijetko se susreću ljudi s tako ši- đutim, šta je s nacionalnom sviješću? U
rokom biografijom, pa se forma intervjua nestajanjem starijih pokoljenja. Najbo- Gori danas žive i oni koji se izjašnjavaju
čini preuskom da bi se sve teme kojima gatiji i najčistiji goranski govor čuva se u kao Gorani i oni koji se izjašnjavaju kao
se bavite i spomenule. Stoga, krenimo narodnom usmenom stvaralaštvu. Bošnjaci?
redom kako bismo uspjeli predstaviti ISRIZI: Svi Gorani svjesni su da pripa-
bar dio Vašeg izuzetno značajnog opu- STAV: Kako Gorani danas definiraju svoj daju istoj zajednici. To se najbolje vidi u
sa. Stručne oblasti kojima se bavite jesu identitet? Jesu li svjesni vlastite narodne inostranstvu, u stranom okruženju. Tu se
jezik i književnost, na čemu ste i dok- posebnosti i koliko, u isto vrijeme, njegu- Gorani nađu na okupu, druže se, pomažu
torirali 2012. na temu Lingvostilističke ju svoje orijentalno-islamsko naslijeđe? se, savjetuju... Možda se neki više prilago-
osobenosti narodne poezije Gore. Gdje IDRIZI: Do propasti Osmanske imperije de stranoj sredini, a neki manje, ljudi iz
Vas je odvelo istraživanje za ovu temu 1912. godine Gora je bila geografska i du- jednog sela više međusobno kontaktiraju,
i do kakvih ste zaključaka došli? Kakve hovna cjelina, a zatim se našla na mjestu ali, sve u svemu, van Gore svi su “našinci”.
specifičnosti nudi usmeno književno na- uspostavljanja granica između Albanije i Razdor se pojavio, prije svega, na doma-
slijeđe Gore? Srbije. Londonskim mirom, kojim je izvr- ćem terenu, u samoj Gori. Jedna grupa
IDRIZI: Gora posjeduje bogato kulturno šena podjela teritorija, a što je potvrđeno političara, javnih djelatnika i uvaženih
naslijeđe koje je djelomično zabilježeno i Bukureštanskim dogovorom 1913. godi- ljudi, ustrajava u tome da su Gorani pro-
istraženo. U posljednjih dvadesetak godina ne, devet goranskih sela pripalo je Alba- sto Gorani i ništa drugo. Drugi se trude
pojačano je interesiranje za prikupljanjem niji. Konačna podjela uslijedila je marta da i dalje prošire bošnjačku nacionalnu
i bilježenjem narodnih umotvorina s ovog 1923. godine, kada je definitivno uspo- svijest. Odatle se razdor prenio i na nivo
područja, tako da su one u najvećem broju stavljena granica između Albanije i Kra- zvanične administracije, tako da u Gori
sačuvane od nestajanja u vremenu disolu- ljevine SHS. Ovom podjelom najveći dio zvanično žive i Gorani i Bošnjaci. Argu-
cije, globalizacije, migracije i urbanizaci- Gore pripao je Kraljevini Jugoslaviji (21 menti i jedne i druge strane uglavnom
je. Najprije su zabilježene pjesme, a onda selo), a manji dio Albaniji (9 sela). Posli- su svima poznati: Gorani nemaju veze
pripovijetke i kratke forme. Objavljeno je Drugog svjetskog rata dva sela (Urvič s Bosnom, ili su s Bošnjacima prirodno,
je više knjiga pjesama i pripovijedaka iz i Jelovjane) pripala su Makedoniji. Ipak, historijski i porijeklom vezani. Uz to,
kosovskog, ali i iz albanskog dijela Gore. i pored velikih promjena koje su se do- mnogo više skriveno, vrvi i sukob u vezi
Goranski govor razvijao se pod posebnim godile u posljednjih sto godina (brojne s vjerskom orijentacijom. Za jedne vezi-
historijskim i lingvističkim okolnostima, migracije, izolacije, česte promjene gra- vanje za Bosnu (Bošnjake) znači preveli-
zbog čega je veoma interesantan za pro- nica, država, sistema, vlasti i sl.) u svim ko sužavanje identiteta u vjerske okvire,
učavanje teorije jezičkih kontakata, kao i dijelovima Gore – na Kosovu, Albaniji i za druge je to vraćanje nečeg prirodnog,
teorije razvoja jezika u tuđem jezičkom Makedoniji – djeca usvajaju goranski go- što se ranije moglo negirati. Svoju ulogu
okruženju. U njemu su sačuvani mnogi vor u prirodnom okruženju, u prirodnim igra i odnos prema dešavanjima tokom
arhaizmi i rijetke jezičke konstrukcije situacijama od rođenja nadalje. devedesetih: izrazito je to u vezi sa zloči-
(što je odlika jezika u izolaciji), koje su u Danas se dosta govori o identitetu, vode se nima počinjenih nad Bošnjacima u Bo-
ostalim slavenskim jezicima odavno izišle i mnoge javne i privatne rasprave o identi- sni i Hercegovini i Sandžaku, te odnosu
iz upotrebe ili su njihova daleka jezička tetu stanovnika Gore – jesu li oni Gorani prema albansko-srpskom sukobu između
prošlost. Pojedini jezički oblici, likovi i ili su Bošnjaci, a da ne govorimo o drugim 1988. i 1999. godine.
forme koji su se u narodnoj poeziji Gore mišljenjima da su oni Srbi, Makedonci, STAV: Kako danas žive Bošnjaci na Kosovu
održali u okamenjenom obliku predstav- Albanci, Turci ili Bugari. Porijeklo i etno- i s kojom se vrstom izazova suočavaju?
ljaju lingvističke raritete na cijelom juž- geneza stanovnika Gore veoma je složeno i IDRIZI: Bošnjaci Kosova brojem su više
noslavenskom prostoru. nego prepolovljeni. Na popisu 1991. re-
STAV: Je li bogato usmeno naslijeđe koje gistrirano je 67 hiljada Muslimana, dok
ste predstavili u svojim knjigama i rado-
vima danas živo među žiteljima Gore? Danas se vode mnoge javne i privatne rasprave o identitetu
Igra li ta poezija i danas ulogu vezivnog stanovnika Gore – jesu li oni Gorani ili su Bošnjaci, a da ne
tkiva goranskog identiteta? govorimo o drugim mišljenjima da su oni Srbi, Makedonci,
IDRIZI: Goranska narodna poezija pri- Albanci, Turci ili Bugari. Porijeklo i etnogeneza stanovnika
sutna je u životu Gorana u obimu u kojem Gore veoma je složeno i kompleksno pitanje koje više
je to moguće u ruralnoj sredini u vrijeme decenija zaokuplja mnoge istraživače s Balkana, pa i šire
prodora i utjecaja savremenih medija i
komunikacija. Nažalost, dio ovog bla-
ga postepeno nestaje, izumire, zajedno s
38 28/6/2018 STAV
