Page 36 - STAV 65 02.06.2016

POLITIKA

POTOMCI BOSANSKIH VLAHA Historijski narodi ne nastaju naprasno već evolutivno,
Jedan od najpoznatijih hrvatskih ono-
mastičara Petar Šimunović (1933–2014) što se u novije vrijeme događa i s bosanskim Srbima i
pokazao je u svojim naučnim radovima što valja poštovati. A kako su od bosanskih Vlaha postali
da u onomastičkim procesima bilo koji bosanski Srbi, o tome piše srpski historičar Vladislav
etnik, kao što je etnik Srbin, ne nastaje
tako što narodi sami sebe imenuju. U Skarić (1869–1943). Da bi bosanski Vlasi postali Srbi,
pravilu, etnike imenuju ili nadijevaju u Sarajevu je 1863. godine osnovano tajno društvo za
drugi koji na taj način pokazuju da se iskorjenjivanje naziva Vlah, a uvođenje naziva Srbin.
razlikuju od nekih drugih i drugačijih.
Stoga, preimenovanje bosanskih Vlaha Osnovali su ga i vodili srpski popovi, trgovci i učitelji, na
u Srbe poteklo je od “drugih”, odnosno, čelu sa svećenikom Teofilom Petranovićem
od politički motiviranih Srbijanaca (Srba)
iz Srbije, u kontekstu srbizacije Bosne i
Hercegovine, čija je posljednja politička vlaškim sufiksom -ul) ”2/3 same kalaj- Nenkovići, Mirilovići, Vitkovići, Ho-
posljedica stvaranje savremene Republike džije”. Između sebe su kalajdžije govo- rojevići, Predojevići, Pocrnje, Boljuni,
Srpske. Međutim, nauka je nauka, a po- rile jednim posebnim jezikom za koji je Hrabreni, Milobradačići, Veseličići, Ru-
litika je politika. Mnogi potomci bosan- saznao “da je to karavlaški (rumunski) dinjani, Bukvići, Maleševci, Perventinići,
skih pravoslavnih Vlaha, koji se počesto jezik i da su oni taj jezik od svojih ro- Pilatovci, Zotovići, Jurjevići, Kersojevići,
deklariraju kao najveći Srbi, od historije ditelja naučili, koji su ga u kući dobro Žurovići, Kujavići, Hardomilići, Vrago-
i onomastike ne mogu sakriti svoje vlaške govorili, ali da sadašnji naraštaj samo u vići, Kičurići, Vojnovići, Pribinovići itd.
korijene. Evo nekoliko primjera. zanatu kalajdžijski govori”. Filipesku Kao što se vidi, znatan broj vlaških prezi-
Aleksandar Vučić, aktualni pred- je od kalajdžija čuo i popisao desetinu mena vremenom je slaveniziran.
sjednik Srbije, starinom potječe iz sela aromunskih riječi, na osnovu kojih je za- Bosanska etnologija, u korelaciji s ono-
Čipuljići kod Bugojna. To je vlaško selo ključio da je “kalajdžijski jezik identičan mastikom, još nema svog predslavenskog
nekadašnjih kalajdžija koje je krajem 19. s rumunskim jezikom u macedonskom i neslavenskog onomastikona. Pa ipak,
i početkom 20. vijeka istraživao Rumun dijalektu” te “da su kalajdžije u Čipuli- desetine historijskih izvora pokazuju da
Teodor Filipesku, visoki činovnik u tzv. ćima potomci onih macedonskih Rumu- su mnogi bosanski Srbi i Hrvati po svom
Puncovnom uredu za zlato i srebro osno- na, koji su se svršetkom XVI i početkom porijeklu Vlasi. To su, prije svega, srpski
vanom u Sarajevu 13. aprila 1896. godine. XVII stoljeća u Bosnu naselili”. i hrvatski rodovi sa sufiksom -ul, kao
U Glasniku zemaljskog muzeja u Sarajevu Milorada Dodika jedan broj Srba što su: Dežul(ović), Drakul(ić), Furtula,
iz 1902. godine objavio je znanstveni rad smatra “najvećim Srbinom”. Međutim, Kožul, Žužul, Žungul, Nebril(ović), Šte-
pod naslovom Kalajdžije u Čipulićima. U njegovi su preci aromunski Vlasi. Do- dul, Šutil(ović), zatim Balorda, Beatović,
tom radu Filipesku informira da su od dik je u svojoj etničkoj osnovi nije Srbin Beara, Besara, Bilbija, Burmaz, Kalaba,
ukupno 450 stanovnika Čipuljića (kod već je aromunski Vlah. Kako pokazuje Kešelj, Latas, Palavestra, Pešorda, Rkman,
Filipeskua “Čipulići” s karakterističnim hrvatski onomastičar i akademik Petar Šagolj, Šebez, Šekularac, Šikman, Šolaja,
Šimunović, prezime Dodig(k) je nastalo Šormaz, Šurlan, Tintor, Varvilo, Vlaho-
od aromunskog glagola dodignuti – “za- vić, Vlaisavljević, Vlašić, Vlaški, Vlaho,
posjesti nečiju zemlju”. Prema tome, Vrsalović, Žeželj itd.
Dodikov daleki predak svojevremeno se Jovan Cvijić (1865–1927) utemeljitelj
“dodignuo” do Laktaša i zaposjeo nečiju je srpske etnološke misli. U svojim etno-
zemlju. Da li je, pritom, zemlja kuplje- loškim studijama Bošnjake tretira kao
na ili je njen vlasnik dobio “od šake do “muhamedanske Srbe”. Informira da su
lakta”, nije poznato. Kao i Dodik, istog nastanjivali prostor “од Caве кроз Босну,
su porijekla i pripadnici “hrvatskog” Херцеговину и негдашњи новопазарски
roda Dodig, koji nastanjuju Zapadnu caнџак до Mитровице на Kocoву” te
Hercegovinu. da su “најчешће потомци босанско-
Vojislav Šešelj, osumnjičeni i u pr- херцеговачког племства и богумила и
vostepenom postupku oslobođeni haški патарена, који cy примили ислам по
optuženik, nosi prezime koje zasigurno турском освојењу Боснe и Херцеговинe”.
nije srpsko i za koje su onomastičari utvr- Pritom, s aspekta narodnosne starine,
dili da je vlaško. Vjerovatno je nastalo Cvijić je utvrdio da “cпадају yопште y
poimeničenjem od riječi šeše – “ospice”, најстарије cpпско cтановништвo oвих
“boginje”, za koju Ðuro Daničić piše “da oбласти”. Ovo su razlozi zbog čega kod
je tuđa ili može biti tuđa riječ”. Bošnjaka ima daleko najmanje rodova koji
Još jedan haški osumnjičenik za rat- su vlaškog porijekla. Pa ipak, bošnjački
ne zločine i visoki dužnosnik tzv. Her- rodovi, kao što su Burnazović, Drpa, Ku-
ceg-Bosne Mate Boban (1940–1997), ko- jović, Rapa, Tantula, ukazuju na njihove
jeg je smrt spriječila da ne bude sudski vlaške korijene.
procesuiran, nosi prezime vlaškog (“hr- Riječ Vlah svojevremeno je spajala
vatskog”) porijekla. Vlasi Bobani, na mnoge narode od Grčke do Poljske. Na-
području Hercegovine, spominju se u žalost, na južnoslavenskim prostorima u
desetinama izvora srednjega vijeka. Uz novije vrijeme postala je “pogrdna” riječ
Bobane, u izvorima su i Vlasi Burmazi, koja razdvaja iako to u historijskom smi-
Omer-paša Latas Bančići, Vlahovići, Goduni, Primilovci, slu nikad nije bila. n

36 2/6/2016 STAV