Page 57 - STAV broj 292

te da i danas zaslužuje čitanje kao primjer
informativne, dokumentarne i izražajne
strogosti. Njegova je predanost bila u stvar-
nosti, a ne propagandi.
Četrnaestog jula 1993. godine Juan
Goytisolo sletio je avionom Ujedinjenih
naroda u Sarajevo, grad podvrgnut
nemilosrdnoj opsadi pod paljbom srpske
artiljerije. U 62. godini života španski je
književnik, ohrabren riječima i djelima
svoje prijateljice Susan Sontag, postao
specijalni ratni izaslanik koji je na stra-
nicama uglednog madridskog dnevnika
El País objavljivao svjedočanstva o ratu
u Bosni i Hercegovini.
Na putu od aerodroma do hotela “Ho-
liday Inn”, u pancirki koja ga je stezala, i izvještavajući iz sukoba na kraju 20. sto- Godine 1968. godine boravio je u Pragu
Goytisolo razmišlja o uništavanju oknom ljeća putujući u Alžir (Alžir u oluji, 1994), kako bi dokumentirao sovjetsku represiju
oklopljenog tenka plavih kaciga: “Nestale Palestinu (Ni rat ni mir, 1995) i Grozni (Rat- protiv “Praškog proljeća” u podužem iz-
su ulice i čitave zgrade, ne prometuju ni ni krajolici s Čečenijom u pozadini, 1996). Te vještaju, koji od tada nije više objavljen,
tramvaji ni autobusi, Ulica vojvode Put- je četiri serije grupirao u knjizi Paisajes de za Sartreov Le Temps Modernes. Bile su to
nika je očajno prazna, drveće je oboreno, guerra (Krajolici rata, 2001). godine u kojima se sprijateljio s latino-
ljudi čuče u svojim skrovištima”, piše on. Opsada bosanske prijestolnice, zastra- američkim piscima, uključujući dvojicu
“U ovom gradu u kojem nema drva za izra- šujući dvoboj države i islamista u Alžiru, koji se također bave narativnim novi-
du lijesova morate se naviknuti spavati, stari sukob oko izraelske okupacije pale- narstvom: Mario Vargas Llosa i Gabriel
kretati se, šetati, mirne savjesti o svojoj stinskih teritorija Gaze i Zapadne obale García Márquez.
nemoći i nesigurnosti...” i pobuna u borbi za nezavisnost u Čeče- Njegov reporterski rad nastavlja se
Uz pomoć mladih novinara Alfonsa niji, slomljena krvlju i vatrom ruske voj- 1980-ih istraživanjem u Turskoj i Maro-
Armade i Gervasija Sáncheza, romanopi- ske, nosila je zajednički nazivnik, kako ku (iz njegova doma u Marakešu), objav-
sac koji je postao izvjestitelj ide gradom ističe u svesku VIII svojih Cjelovitih djela ljenim u časopisu El País Semanal i pri-
intervjuirajući njegove stanovnike, od (2010), budući da je “djelo vjerskih, naci- kupljenim u knjizi Pristupi Gaudiju u
bolnice na Koševu do granatirane bibli- onalističkih i ideoloških fundamentaliza- Kapadokiji (1990). Njegova novinarska
oteke, bombardirane knjižnice, od Aveni- ma koji haraju današnjim globaliziranim i antropološka putovanja kroz islamski
je snajpera do improviziranih grobalja, i planetom...” svijet protezala su se od Irana do Malija
sljedećeg mjeseca objavljuje, uz fotografije Njegovi ratni izvještaji iz devedese- i od Uzbekistana do palestinske intifade,
Sáncheza, svoju čuvenu seriju Cuaderno de tih nisu izolirani novinarski nalet u nje- kada je kao scenarist i voditelj snimio se-
Sarajevo (Sarajevska bilježnica), najprevo- govom dugom radu. Goytisolo je tokom riju Alquibla za špansku televiziju.
đeniju i najprenošeniju reportažu u histo- svoje 60-godišnje karijere, koja je cjelovit Onda devedesetih izvještava kao speci-
riji španskih novina. portret 20. stoljeća, stvorio literaturu svje- jalni izaslanik u Bosni, Alžiru, Palestini i
Budući dobitnik nagrade “Cervantes” dočenja, gledajući licem u lice događaje Čečeniji, naoružan samo olovkom, biljež-
iz 2014. godine i autor važnih djela kao i njihove protagoniste. On je pedesetih, nicom i fotoaparatom. Njegov putnički i
što su Znakovi identiteta ili Don Julián živi šezdesetih i sedamdesetih putovao kroz hroničarski rad trajao je do 2011. godi-
tih dana jedno od najdubljih iskustava u Španiju, Kubu, Alžir, Maroko, Sovjetski ne, šest godina prije njegove smrti, kada
svom životu. Kao žrtva ultranacionalizma Savez, Bliski Istok, Evropu i Sjevernu je u dobi od 80 godina bio na ulici i s nje
s kojim se susreće u kozmopolitskom srcu Ameriku. Kao narednik univerzitetske objavio svoj posljednji veliki izvještaj o
Balkana, oživljavaju mu sjećanja na ono što milicije u vrijeme služenja vojnog roka u revoluciji “Arapskog proljeća” u Kairu.
je proživio kao dijete tokom španskog gra- Mataróu, suosjeća s regrutima migranti- Još uvijek je imao snage objaviti kratki
đanskog rata 1936. godine, kada je njegova ma iz Almerije ili Murcije koji će ga pota- članak 2012. godine o svom boravku u
majka ubijena pod bombama Mussolinijevih knuti da putuje siromašnim jugoistokom Caracasu Huga Cháveza.
aviona koje je poslao kao Francov saveznik Španije i napiše svoje prve putopisne pri- Petog juna 2017. godine Goytisolo je
da bombardiraju njegovu rodnu Barcelo- če (Campos de Níjar, La Chanca). Kasnije preminuo u svom domu u Marakešu. Osim
nu i kada je svjedočio egzodusu poraženih u Parizu sarađuje s velikim francuskim romana, među kojima su Señas de identi-
Republikanaca ka granici s Francuskom. publikacijama poput France Observateu- dad, Reivindicación del conde don Julián i Juan
Njegova posvećenost Sarajevu navela ra, koji ga je poslao da kao tajni specijal- sin tierra, u kojem se obračunava s tradici-
ga je da se u taj grad vrati još dva puta, u ni izaslanik u Španiji prati prve štrajkove onalističkim društvenim vrijednostima u
januaru 1994. i augustu 1995. godine. Bio pod Francovom diktaturom. doba Francove diktature, objavio je brojne
je ponosan što je na svom trećem putova- Svjedoči počecima rađanja novog neo- kratke priče, putopise i eseje. Goytisolo je
nju u Bosnu i Hercegovinu bio jedan od visnog Alžira, gdje upoznaje Che Gueva- i dobitnik najvažnijeg priznanja za knji-
prvih koji je intervjuirao Srebreničane ru. Tajno intervjuira palestinske gerilce u ževnost španskog govornog područja, na-
preživjele u najvećem genocidu u Evropi njihovom jordanskom skloništu. Nekoli- grade “Cervantes”. “Goytisolo predstavlja
od Drugog svjetskog rata. ko puta putuje na revolucionarnu Kubu jedan od vrhunaca španske književnosti
Goytisolo, strastven u svojoj intelektu- u posjet Castru, gdje piše svoj izvještaj nakon Drugog svjetskog rata”, saopćio je
alnoj i građanskoj misiji otvorenoj s Cua- Pueblo en Marche i svjedoči raketnoj kri- žiri obrazlažući nagradu te 2014. godine.
derno de Sarajevo, između izvještaja i eseja, zi u vojnoj bazi sve dok ne raskine s Ca- Juan Goytisolo dobitnik je nagrade “Bo-
nastavlja svoj izvanredni ciklus svjedočeći strovim režimom. sanski stećak” za 1999. godinu. n

STAV 8/10/2020 57