Page 61 - STAV broj 195
P. 61
sadrži 12 članova. Sudbinu muslimana Međutim, i njihov ostanak i opstanak je Srbija dobila potpunu nezavisnost,
u Beogradu i Srbiji presudno je odredio uskoro je doveden u pitanje. Pet godi- zastava je skinuta.
član 8, koji kaže da “svi muslimanski na nakon Konferencije u Kanlidži po-
stanovnici koji žive oko pet utvrđenih sljednji muslimani iz tvrđava napustili PREDAJA TVRĐAVA
tačaka koje ona drži u posjedu na osnovu su Srbiju. Sultan je carskim ukazom od Jedna od najinteresantnijih ličnosti
ugovora, i koji su specificirani u pret- 10. aprila 1867. upravu nad tvrđavama u Beogradu u ovom periodu bio je Boš-
hodnim članovima, mogu osloboditi Beograd, Kladovo, Smederevo i Šabac njak Rašid-bej Belgradi. Postoji veoma
svoje imovine i povući sa srpske terito- prepustio knezu Mihajlu. Osmanski malo podataka o Rašid-beju. Njegov otac
rije što je moguće brže”. Muslimansko komandant tvrđave Ali Riza-paša je bio je pukovnik (alaybeyi) Smederevskog
stanovništvo, ističe Karčić, ovu je odlu- 19. aprila 1867. predao ključeve gra- sandžaka i član poznate Zaimzade po-
ku Porte prihvatilo s razočarenjem, ali dova Šapca, Beograda, Smedereva i rodice u Beogradu. Rašid-bej živio je u
se iseljavalo znajući da ostanka na ovoj Kladova knezu Mihajlu”, piše Karčić. Beogradu i radio je kao računovođa i
teritoriji više nema. “Iz Užica i Sokola Posljednji osmanski vojnici napustili fiskalni direktor u Beogradskom san-
otišlo je u pravcu Bosne. Muslimani koji su beogradsku tvrđavu 1867. godine i džaku. Beogradski muhafiz Mehmed
su ostali bili su ograničeni i izolirani tada je ostala samo osmanska zastava. Huršid-paša imenovan je za valiju u
unutar tvrđava u navedenim gradovima. Nakon Berlinskog kongresa 1878, kada Bosni i poveo je Rašid-beja u službu u
kojoj je ostao šest godina (1852–1858).
Nakon toga, navodi Karčić, vraća se u
Beograd, a potom odlazi u Istanbul, gdje
učestvuje u Vijeću za reforme (Meclis-i
Tanzimat). Nedugo nakon njegovog
povratka u Beograd, desio se incident
na Čukur-česmi, 1862. godine, nakon
čega s muhadžirima iz Beograda dola-
zi u Bosnu. U Bosni je radio kao pod-
sekretar za inspekcije tokom misije
Ahmet Dževdet-paše (1863/64). Pret-
postavlja se da je Rašid-bej napustio
Bosnu i odselio u Istanbul 1868. Umro
je 1882/83. godine. Njegovo kratko, ali
veoma značajno djelo Poučna kratka
historija predstavlja prvorazredni izvor
za rekonstruiranje posljednjih dana
muslimanskog prisustva u Beogradu.
U jednom dijelu svoje knjige Ra-
šid-bej navodi: “Za manje od deset
godina muslimani će biti protjerani
iz Beograda naglavačke.” Ubrzo se
ovo predviđanje obistinilo. Kako piše
Karčić, od 1862. godine srpska vlast
je radila na tome da osigura stranu
podršku za konačno rješenje istočnog
pitanja u Srbiji. Nakon što je dobio
odgovarajuću podršku, krajem 1866.
godine, knez Mihajlo je zatražio od
sultana da se Osmanlije u potpunosti
isele iz Srbije. “Porta je prihvatila za-
htjev Srbije uz uvjet da pored srpske
zastave ostane i osmanska na tvrđavi.
Ovaj simbolični zahtjev je prihvaćen i
knez je pozvan u Istanbul, gdje mu je
sultan Abdulaziz predao ferman o odla-
sku osmanske vojske iz Srbije. Ključevi
grada su predati 24. aprila 1867. Predao
ih je komandant tvrđave Ali Riza-paša.
Odlazak muslimana, odnosno Turaka,
značilo je veliku radost za srpsku drža-
vu i stanovništvo”, piše Karčić, ističući
da su ubrzo nakon odlaska Osmanlija
iz Beograda uništeni svi tragovi islama.
Sve džamije su srušene, osim jedne –
Bajrakli džamije. n
STAV 29/11/2018 61
