Page 71 - STAV broj 319
P. 71
znači arhitekt) Sinan postavio je temelje
strukturi osmanske džamije i “nacrtao”
profil Istanbula, uljepšao džamijama, ha-
mamima, palačama, mauzolejima i velikim
otvorenim prostorima koji i dalje fascinira-
ju svakog ko se približi drevnom glavnom
gradu Osmanskog Carstva.
SINAN I HUREM
Iako je porijeklo Sinanove porodice ne-
poznato, sasvim je moguće da su bili kršćan-
skih korijena. Rođen u okolini Kayserija,
15. aprila 1488. godine, mladića je u dobi
od 14 godina regrutirala Devshirmé, insti-
tucija stvorena za regrutiranje djece nemu-
slimana kako bi ih obrazovala za civilne i
vojne funkcije. Ubrzo se pridružio janjiča-
rima, yeni çeri (novim vojnicima), elitnom
sultanovom korpusu. U to vrijeme Sinan je
sudjelovao u brojnim vojnim kampanjama
pomažući u popravljanju i izgradnji mosto-
va i vojne opreme poput katapulta, prateći
sultane Selima I i Sulejmana I Veličanstve-
nog u vojnim pohodima koje su Osmanli-
je pravile po Rodosu, Perziji, Krfu, južnoj
Italiji, Kairu, Austriji, Moldaviji i Balkanu.
Tokom svih tih kampanja Sinan nije bio
imenovan samo u zvanje yayabashí (kapetan
pješadije), a kasnije zemberekçibashí (kapetan
katapulta), već se također mogao upoznati
s arhitekturom velikih evropskih i azijskih
gradova, što će presudno utjecati na njegov
poziv arhitekte.
Njegov prvi direktni kontakt s carskom
porodicom bio je preko čuvene Hurrem Ha-
seki (odnosno Rokselane), omiljene supruge
sultana Sulejmana I Veličanstvenog. Bio je
angažiran da izgradi kompleks zgrada koji
okružuju džamiju i kojima se upravlja kao
jedinstvenom ustanovom, kao vakuf. Taj
kompleks činile su medresa, bolnica, ku-
hinje, pekare, kupališta i drugi privredni
objekti koji su služili dobrotvornim svr-
hama zajednice. Sultan je bio izuzetno za-
dovoljan i reputacija koju je Sinan stekao
donijela mu je veliku proviziju i bio je to
prvi od mnogih projekata koji će na kraju
pretvoriti Istanbul u osmanski Rim.
Bila je to izgradnja džamije Šehzade
u znak sjećanja na princa Mehmeta, pr-
vog sultanovog sina, koji je prerano umro.
Iako je imao oko pedeset godina (što je za to
imo islamskog svijeta Mimar Si- vrijeme bila znatna starost), Sinana je sam
nan nije previše poznat iako je sultan imenovao šefom carskih arhitekata,
jedan od najvažnijih arhitekata a tokom preostalih pedeset godina, koliko
Mu historiji čovječanstva. Njego- je živio, osmanski je genije iznova usavrša-
vo je djelo bit osmanske umjetnosti toliko vao svoje konstrukcije, eksperimentirajući
da stručnjaci tvrde kako je upravo Sinan s različitim vrstama zgrada: hamamima,
Piše: Nedim HASIĆ “izmislio” osmansku umjetnost. Zlatno karavan-sarajima, palačama, medresama i
doba Osmanskog Carstva imalo je dvojicu gradnjom više od osamdeset velikih džamija.
izuzetnih protagonista: sultana Sulejmana Većina Sinanovih arhitektonskih djela
Veličanstvenog i umjetnika koji je oblikovao nastala je u Istanbulu, ali njegove zgrade
njegove snove o veličini: Mimara Sinana. možemo pronaći i u Anadoliji, Siriji, Iraku,
U poređenju s Leonardom da Vincijem, Krimu i na Balkanu. Istanbul sa Sinanom
pa čak i s Michelangelom, Mimar (riječ koja postaje grad veličanstvenih džamija, ima ih
STAV 16/4/2021 71
