Page 63 - STAV broj 290

Nekoliko novosagrađenih krajiških džamija pravi su izuzeci od devijantnih arhitektonskih
stremljenja u koja se, nažalost, zapalo u proteklih nekoliko decenija. Prije svega, tu se misli
na one džamije koje su izgrađene ili obnovljene u duhu arhitektonskih obrisa tradicionalne

krajiško-bosanske četverovodne arhitekture, s tek toliko upliva “modernih” detalja koliko
je to doista bilo neizbježno. Među takvim džamijama, ističe se i jedna potkupolna, koja je
važan pokazatelj kakve standarde pratiti u izgradnji novih džamijskih objekata. Riječ je o
džamiji u bihaćkom naselju Ribić-Orljani, izgrađenoj 2018. godine

Piše: Amir SIJAMHODŽIĆ
U nadaleko čulo, a njen prag za kratko vrije- služila sve do rušenja 1967. godine imala je
poratno vrijeme širom Cazinske
me prevalilo je mnogo znanih i neznanih
zidove debele oko metar te drvenu munaru.
krajine i Bihaćkog muftijstva po-
Džamija iz 1969. godine, dimenzija 8 x 7
gostiju, putnika i prolaznika.
dignuto je više od stotinu novih
džamija. Neke od njih obnovljene
su džamije koje su uništene u toku Agre- SMJEŠTAJ I HISTORIJSKI KONTEKST metara, također je bila ozidana od bihaci-
ta, dok joj je munara visine 22 metra bila
sije na Bosnu i Hercegovinu, dok je kod Džamija u Ribiću smještena je pored izgrađena od kamenih blokova.
ogromne većine riječ o džamijama nasta- magistralnog puta Bihać – Sarajevo, oko Nova džamija u Ribiću ima dimenzije
lim kao izraz nasušne potrebe džematlija dva kilometra istočno od Bihaća. Izgrađena 9 x 13 metara. Sastoji se od tri etaže, pri-
za izgradnjom novih objekata koji bi služili je u periodu od 2017. do 2018. godine, a na zemlja u kojem su mekteb, kotlovnica i
isključivo kao molitveni prostori. Unatoč njenom mjestu i ranije je postojala džamija. abdesthana, te prvog i drugog sprata pred-
nemjerljivom značaju i funkciji koju one Prema nekim pisanim dokumentima, jed- viđenog za klanjanje. Džamija ima dobru
imaju, bilo za džemat, bilo za svakog poje- na od prvih džamija po osmanskom osva- toplinsku izolaciju, a centralno grijanje joj
dinog vjernika, većina tih džamija danas janju Bihaća 1592. godine izgrađena je baš omogućava potpunu funkcionalnost u toku
ukazuje na prisustvo prilično površnog ar- u ovom naselju. Međutim, drugi izvor ipak cijele godine. Samim prilazom džamiji pri-
hitektonskog pristupa kod planiranja i pro- navodi da je prva džamija u Ribiću izgra- mjećuje se njena monumentalnost, dok se
jektiranja njihovog vanjskog i unutrašnjeg đena u prvoj polovini 18. stoljeća. Ono što prvim korakom u džamijski prostor uoča-
izgleda. Sve je to s vremenom utjecalo na se danas sa sigurnošću zna jeste da je na va pažljivo uređen enterijer i odabir boja.
formiranje takve ambijentalne slike koja u mjestu današnje džamije postojala džami- Mihrab i mimber izgrađeni su od lijepo
širem kulturno-civilizacijskom kontekstu ja koja je otvorena 22. juna 1969. godine, obrađenog kamena bihacita, s mnoštvom
otkriva mnoštvo propusta te ukazuje na kao i još jedna džamija ranije. Džamija iz rezbarija i umjetničkih detalja, a zidovi su
brojne negativne trendove u koje je zapala 1969. godine izgrađena je u vrijeme služ- dekorirani različitim kaligrafskim natpi-
i savremena bosanska sakralna arhitektura. bovanja imama Asima ef. Mahmutovića i sima i motivima. Džamijski pod zastrt je
Nekoliko novosagrađenih krajiških dža- predstavljala je prvu novosagrađenu džami- plavim tepisima, a plava boja svoje mjesto
mija pravi su izuzeci od devijantnih arhi- ju na području Odbora Islamske zajedni- nalazi i na zidnim ukrasima, prozorskim
tektonskih stremljenja u koja se, nažalost, ce Bihać nakon Drugog svjetskog rata. Ta
zapalo u proteklih nekoliko decenija. Prije džamija, koja je imala četverostrešni krov, Turbe i abdesthana
svega, tu se misli na one džamije koje su iz- uslijed trošnosti i nefunkcionalnosti, poru-
građene ili obnovljene u duhu arhitekton- šena je 2017. godine, a na njenim temeljima
skih obrisa tradicionalne krajiško-bosanske podignuta je današnja potkupolna džami-
četverovodne arhitekture, s tek toliko upli- ja. Iako stalno treba postavljati pitanje op-
va “modernih” detalja koliko je to doista ravdanosti olahkog rušenja starih džamija,
bilo neizbježno. Među takvim džamijama, džematlije džemata Ribić-Orljani tvrde da
ističe se i jedna potkupolna, koja je svojom stara džamija nije posjedovala posebne arhi-
ljepotom zasjenila stotine drugih i danas je tektonske elemente i detalje koji bi joj pri-
važan pokazatelj u kojem bi se smjeru tre- skrbili status kulturnog dobra. Stoga su se,
balo određivati i kakve standarde pratiti u u nemogućnosti pronalaska nove lokacije,
izgradnji novih džamijskih objekata. Riječ je odlučili za rušenje stare i izgradnju nove i
o džamiji u bihaćkom naselju Ribić-Orljani funkcionalnije džamije. Nakon višegodiš-
izgrađenoj 2018. godine, koja uz džamiju u njih nastojanja te pribavljenog mišljenja
Varoškoj Rijeci kod Bužima iz 1991. godi- od Zavoda za zaštitu kulturnog naslijeđa
ne zasigurno predstavlja najljepši moder- Bihać, kao i Centra za islamsku arhitektu-
ni arhitektonski izraz na cijelom području ru pri Rijasetu Islamske zajednice u BiH,
Bihaćkog muftijstva. Iako manjih dimen- inicijativa je pretvorena u djelo, a džema-
zija, džamija u Ribiću ubrzo se nametnula tlije naselja Ribić-Orljani u kratkom roku
kao pravi primjer simbioze tradicionalne dobili su novu džamiju.
i moderne islamske arhitekture, ali i kao
mjesto istinskog spoja božanskog, ljudskog NAFAKA DŽAMIJA
i materijalnog. Ljepota i sklad kojim ona Obje ranije džamije u Ribiću bile su iz-
odiše i iznutra i izvana razlog su pa se za nju građene od kamena bihacita. Ona koja je

STAV 24/9/2020 63