Page 57 - STAV broj 207

Stari grad Todorovo u godinama
nakon Drugog svjetskog rata

Veliki uteg bržem
razvoju naselja u
socijalističkom periodu

mogao bi se dovesti u
vezu sa sudjelovanjem
nekolicine
Todorovljana u
pripremama i
izvođenju Cazinske
bune 1950. godine.
Kao bitne historijske ličnosti iz osman-
Nešto kasnije, s benzinskom pumpom i ugostiteljskim skog razdoblja, historiografija bilježi izvje-
objektom. Na teritoriju mjesne zajednice
naselje je dobilo još postoje još i džemati Golubovići, Vejinac snog Kahriman-agu, savremenika Muje
i Čelinja s lijepim seoskim džamijama,
Hrnjice, te Mašu Tabaka, koji je sa svojim
tri područne škole, te područne škole u Mrceljima, Čelinjoj, bratićima bio posljednji upravnik Todo-
ambulantu, te novi Vejincu i Golubovićima. rova. Sve do početka 19. stoljeća većina
stanovništva živjela je u gradu i nepo-
objekt osnovne škole. NEKOLIKO CRTICA IZ sredno uz gradske zidine, od kada, zbog
Iz društvene zadruge POVIJESTI TODOROVA brzog porasta broja stanovnika nakon
priliva izbjeglica iz Like i Krbave, zapo-
O bogatoj i raznovrsnoj historiji To-
koja je osnovana dorova najznačajnije zapise ostavili su Ra- činje intenzivnije raseljavanje po bližim
doslav Lopašić, Hamdija Kreševljaković
i daljim brdima i dolinama.
u Todorovu kasnije i Husref Redžić. Izvjesno vrijeme Todo- U jednom izvještaju iz 1914. godine
je izrasla poznata rovo se zvalo Novigrad, potom sredinom navodi se da je iste godine u Todorovu ži-
vjelo 3.066 stanovnika, isključivo musli-
16. stoljeća mijenja naziv u Todor Novi
velikokladuška i Todor Grad, da bi se kasnije ustalio da- mana. U naselju je postojala džamija, ve-
firma “Agrokomerc”, našnji naziv. Stari grad Todorovo nekad liki reformirani mekteb te unutar tvrđave
je slovio za jedan od značajnijih i pozna-
ženski mekteb. Monotoniju u društvenom
za vrijeme čijeg je tijih gradova u Cazinskoj krajini. U pr- životu naselja za austrougarskog perioda
razbijali su tek rijetki trgovci. Bosanski
voj polovini 16. stoljeća Todorovo je bilo
procvata u Todorovu samostalna općina pod zaštitom knezova glasnik navodi sljedeća imena todorovskih
izgrađeno nekoliko Babonića Blagajskih. Pod gradom se pro- trgovaca: Ibro Bašić, Husein Purić, Hasan
Sulejmanagić, Ramo Zulić, Osman Abdić,
stirala mala varoš u kojoj su stanovali ple-
fabrika za uzgoj mići. U posjed knezova Zrinjskih došao je Mustafa Purić, Hasan Melkić i Velija Velić.
Prvu državnu osnovnu školu Todorovo
1531. godine. Najznačajnija ličnost ovog
brojlera i kunića grada u predosmansko doba bio je Mihaj- će dobiti između svjetskih ratova. Školski
lo Deli Todor, koji ga je uspješno branio objekt u Todorovu, kao i u obližnjem na-
od 1541. pa sve do smrti 1560. godine. selju Mrcelji, izgrađen je od kamena sa
da se broj stanovnika u cijeloj mjesnoj za- Te je godine nesmotrenim činom, prili- zidina Starog grada. Veliki uteg bržem
jednici smanjio znatno više od današnjeg kom jednog od osmanskih napada, vatra razvoju naselja u socijalističkom periodu
broja stanovnika u naselju Todorovska Sla- dospjela do baruthane koja je odletjela u mogao bi se dovesti u vezu sa sudjelova-
pnica (1.225). Rezultat je to, prije svega, zrak s Todorom i njegovom porodicom. njem nekolicine Todorovljana u pripre-
stradanja stanovništva u proteklom ratu, Iako je tom prilikom gotovo u potpunosti mama i izvođenju Cazinske bune 1950.
potom sve niže stope prirodnog priraštaja, spaljen, grad je ubrzo obnovljen. godine. Nešto kasnije, naselje je dobi-
te na koncu i kontinuiranog iseljavanja Poslije neuspjelog pokušaja 1560. lo još tri područne škole, ambulantu, te
stanovništva prema općinskom središtu, godine, Osmanlije su Todorovo zauzele novi objekt osnovne škole. Iz društvene
ali i izvan teritorija općine i države. 1578. godine, nakon čega je sve do 1635. zadruge koja je osnovana u Todorovu ka-
Naselje Todorovo ima dugu povijest godine bilo nenaseljeno. Naredna dva i snije je izrasla poznata velikokladuška
koja je, pored pisanih dokumenata i histo- po stoljeća gradskom posadom upravljao firma “Agrokomerc”, za vrijeme čijeg je
riografskih crtica, ovjekovječena i istoi- je dizdar u ime krupskog ili ostrožačkog procvata u Todorovu izgrađeno nekoliko
menom tvrđavom čiji su ostaci do danas kapetana, ovisno o kojem je periodu ri- fabrika za uzgoj brojlera i kunića. Period
očuvani. Pored zidina Starog grada i rušev- ječ. U više navrata tvrđavu je opsjedala uspona “Agrokomerca” i porasta utjecaja
nih ostataka tvrđavske džamije, centralni austrijska vojska, a posebno za vrijeme braće Pozderac Todorovljani su iskoristili
dio naselja krase i lijepa džamija s dvje- Velikog bečkog rata, kada je u jednom za izgradnju asfaltnog puta 1985. godine,
ma munarama, devetogodišnja osnovna navratu Todorovo stradalo od karlovač- pa je naselje povezano s magistralnom ce-
škola, a tu je i moderni trgovački centar ke banske vojske. stom koja spaja Veliku Kladušu i Cazin.

STAV 21/2/2019 57