Page 52 - STAV broj 215

DRUŠTVO

teže, a naročito populacije koje su iden- homofobične proš-
tifikovane kao potencijalni članovi EU. losti i istovremenog
(...) Uspješna ‘tranzicija’ iz postsocija- očuvanja binarne su-
lističkih i postkonfliktnih društava, protnosti između tra-
uz dodatnu težnju za priključivanjem dicije i progresa, što
EU i asimilacijom u nju, teleologija omogućava EU da se
je putem koje EU, u saradnji s lo- u procesu proširenja
kalnim političkim elitama, struk- postavi kao nosilac
turira novu politiku pripadanja. modernosti”, zaklju-
Otuda, diskurs o pravima kvir čuje Rexhepi.
osoba postaje jedan od glav- Međutim, ključno
nih prostora u kom se is- pitanje koje se name-
poljavaju strepnje vezane će, čak i ako prihvati-
za evropeizaciju”, piše mo evropeizaciju kao
Rexhepi. neupitnu vrijednost, je-
On ističe da se ste zbog čega bi “queer”
pritom previđa či- subjekti bili prilagodlji-
njenica da musli- viji procesu evropeizaci-
mani na periferi- je nego muslimani? To je
ji Evrope postaju pitanje posebno izraženo u
mete islamofobije kontekstu Zapadne Evro-
uz pomoć diskursa o pe, koja je sve do druge po-
pravima “queer” osoba kao lovine 20. stoljeća njegovala
dijela politike proširenja EU. Dok EU prihvatljiviju politiku iden-
instrumentalizira prava “queer” osoba Civilizacijski titeta prema muslimanima,
u svrhu svog proširenja, ona (ne)na- nego prema “queer” osoba-
mjerno zanemaruje razlike u efektima diskurs Evropske ma. Homoseksualizam se u
koje taj diskurs ima u istočnoevropskim unije djeluje selektivno, jer Evropi i Americi prvo ka-
zemljama s većinskim ili znatnim mu- uključuje grupe za koje se žnjavao smrću, da bi tokom 19. stoljeća
slimanskim stanovništvom, gdje se on postao dijelom medicinskog diskursa
nerijetko koristi za raspirivanje islamo- misli da su kompatibilne s i nazivan bolešću. S druge strane, mu-
fobije. Rexhepi odlično primjećuje da je “evropskim” vrijednostima, slimani niti su smatrani bolesnim, niti
veliki problem to što naučne studije o a isključuje one za koje se su tada kažnjavani smrću zbog pripad-
ulozi koju islamofobija igra u domenu nosti islamu.
rodnih i seksualnih prava na Bliskom smatra da su “neevropske”
istoku, u Africi i Aziji, zanemaruju isku- ili “antievropske”, EVROPEJSTVO TREBA “DOKAZATI”
stva muslimanskih zajednica u Istoč- konstruirajući ih kao Civilizacijski diskurs Evropske unije
noj Evropi. Takvo zanemarivanje može djeluje selektivno, jer uključuje grupe
djelimično biti posljedica dominantne “druge” za koje se misli da su kompatibilne s
prostorne i vremenske konfiguracije “evropskim” vrijednostima, a isključuje
muslimana budući da Istočna Evropa pisala Maria Todorova, prostora koji nije one za koje se smatra da su “neevrop-
ne pripada niti kolonijalnoj historiji, ni Istok ni Zapad, depolitizira “queer” ske” ili “antievropske”, konstruirajući
niti bliskoistočnoj geografiji. identitete na Kosovu i konstruira ih u ih kao “druge”. Rezultat toga jeste da
U nastojanju da proširi te analize i ranjive žrtve “tranzicije” čije je oslo- se zemlje mogu priključiti EU tek kad
skrene pažnju na ova pitanja, Rexhepi bođenje moguće samo prelaskom u se neutraliziraju antagonistički akteri,
ispituje kakvu ulogu ima islamofobija Evropu ili dolaskom Evrope na Ko- što, piše Rexhepi, naročito važi za ze-
u diskursima o pravima “queer” osoba sovo. Identična je situacija i u Bosni i mlje s većinskim muslimanskim sta-
na Kosovu u okviru procesa proširenja Hercegovini. U oba su slučaja “queer” novništvom. Te mjere, bilo da je riječ o
EU. “Slučaj Kosova, gde je stalno pri- zajednice predstavljene kao autsajderi eksplicitnim ili implicitnim direktiva-
sustvo nadzorne misije EU (Euleksa), u odnosu na vlastiti geografski prostor i ma raznih kancelarija EU, preduzimaju
koja ima izvršne moći, kombinovano s kao žrtve podjarmljene sredinom u ko- se preventivno i trebaju poslužiti kao
nesigurnim suverenitetom, pruža oči- joj žive. Već sámo takvo predstavljanje, protuteža potencijalnom “bezbjedno-
gledan primjer evropskog homonacio- smatra Rexhepi, svrstava ih u one koji snom riziku” u slučaju da neka zemlja
nalizma. Iako su na Kosovu gej brakovi su već moderni i evropski orijentirani, s većinskim muslimanskim stanovniš-
priznati i u Ustav unijete odredbe protiv za razliku od drugih zajednica koje su tvom uđe u EU. Međutim, čak i kad te
diskriminacije zasnovane na seksualnoj opisane kao tradicionalne, nazadne i re- mjere budu poduzete, primjer Turske
orijentaciji, kosovsko društvo i dalje ligiozne. “Otuda su kvir osobe na Ko- potvrđuje da zemlja ne mora biti pri-
važi za jedno od najhomofobičnijih u sovu postale simbol jedne Evrope koja mljena u Evropsku uniju. Razlog tome
Evropi”, ističe Rexhepi. je pod opsadom i mora biti oslobođena. treba tražiti u njenom islamskom nasli-
On tvrdi da orijentalističko pred- Pokušaj spašavanja kvir osoba na Ko- jeđu. “Islamska praksa se posmatra kao
stavljanje Balkana kao prostora “ambi- sovu predstavlja autoreferencijalni za- prepreka razvoju modernog evropskog
valentne posebnosti”, o čemu je znalački datak spašavanja Evrope od sopstvene građanstva, naročito na Kosovu, gdje se

52 18/4/2019 STAV