Page 53 - STAV broj 215

homofobični vjerski izlivi često izjed- na “depolitizirane” prostore i vode se U nastojanju da pomire
načavaju s potencijalnim prijetnjama preko “nevladinih organizacija”. nepomirljivo, pojedini su
nacionalnoj bezbednosti i evropeiza- Međutim, nešto što u javnom pro-
ciji, što je posljedica činjenice da se u storu nazivamo nevladinim organizaci- muslimani i organizacije
debatama vjerske zajednice konstruišu jama ne postoji, ni pravno ni načinom s islamskim predznakom
u tradicionalne i nazadne elemente koji djelovanja. Bosanskohercegovački za- zapali u zamku
ugrožavaju sekularnu i evropsku buduć- koni dopuštaju dvije vrste udruživa-
nost Kosova”, piše Rexhepi, a ova se re- nja mimo državnih institucija: preko autoorijentalizma. Ne samo
čenica može u potpunosti primijeniti i udruženja građana ili kroz fondacije. da nisu uspjeli pronaći
na Bosnu i Hercegovinu. Nemoguće je određenu organizaciju balans između vjerskog
Druga strana ovog problema jesu registrirati kao nevladinu organizaci-
programi lokalnih elita skrojeni u ju. S druge strane, ono što nazivamo morala i sekularnog društva
skladu sa zahtjevima koje EU postav- nevladinim organizacijama ne djelu- i ponuditi odgovor na
lja multietničkim i multikulturalnim je pri Vladi Bosne i Hercegovine, ali najavljenu “Paradu ponosa”
zemljama, a zasnovani su na obrascu zato djeluje pri vladama i ambasadama
“povratka u Evropu” i “ponovnog uje- evropskih zemalja. Ako ne djeluju kao već su je i opravdali
dinjenja s Evropom”. Taj diskurs im- eksponenti određenih vlada, takve se islamskim argumentima
plicira da historija Bosne i Hercego- organizacije finansiraju iz zapadno-
vine nije bila dio evropske historije. evropskih centara moći. Naprimjer,
Drukčije rečeno, Bosna i Hercegovina Sarajevski otvoreni centar dobija in- oni bili i akademski, nude diskursu o
je bila pod “neevropskom” vlašću (ni stitucionalnu podršku Švedske među- pravima “queer” osoba jezik za kritiku
Osmansko carstvo ni socijalizam nisu narodne razvojne agencije (SIDA), koja islama. On se može posmatrati i kao ek-
kompatibilni s evropskim vrijednosti- je vladina organizacija, a projektnu po- sponent orijentalističkog diskursa, čime
ma), pa se stoga takvo historijsko isku- dršku dobija i od Ambasade Kraljevi- muslimanske građane projektira kao
stvo posmatra kao teret kojeg se treba ne Holandije i Ambasade Njemačke. prepoznatljive i stvara od njih predmet
riješiti prije “ponovnog ujedinjenja s Upravo zbog toga, Sarajevski otvore- kritike. Odanost sekularnim principima
Evropom”. Dokazivanje evropejstva ni centar jedno je od lokalnih poprišta pritom je moguća isključivo negiranjem
predstavlja i disciplinsku mjeru koja politike proširenja Evropske unije koje vlastitog religijskog, duhovnog i tradi-
dopušta EU da se miješa u unutrašnje se može smatrati nevladinom organi- cijskog naslijeđa, što je pozicija koju je
stvari jedne države koja ima socijali- zacijom samo uvjetno, kad govorimo o moguće riješiti isključivo ignoriranjem.
stičko ili islamsko naslijeđe (a Bosna i odnosu te organizacije i države Bosne Svaki pokušaj da se pomire dva suprot-
Hercegovina s Kosovom ima i jedno i i Hercegovine. stavljena diskursa vodi u autogetoizam s
drugo) kako bi pomogla da ono posti- jedne, ili u označavanje muslimana kao
gne “evropske standarde”. Stoga poli- NEGIRANJE VLASTITOG NASLIJEĐA nazadnih, retrogradnih i nekompatibil-
tičke elite, kao glavni razlog i podsticaj Položaj između dviju krajnosti u ko- nih s evropskim vrijednostima. U oba
za zakonske promjene, navode propise jem se nalaze muslimani na Balkanu, a slučaja, diskurs o pravima “queer” osoba
EU i obavezu da se zakoni usklade s koji Todorova naziva “ambivalentnom na muslimansku zajednicu djeluje kao
njima. Međutim, to nerijetko ima ne- posebnošću”, zahtijeva njihovu punu batina orijentalizma koja raspiruje već
gativne posljedice i najčešće proizvo- sekularizaciju, a od sekularizma stvara sveprisutnu islamofobiju.
di kontraefekt. Kako primjećuje Rex- univerzalni fenomen, potpuno odvojen U posljednjim danima imali smo
hepi, na taj način umjereni liberalni od njegovih kršćanskih i evropskih kori- priliku čitati saopćenja određenih orga-
diskursi direktno doprinose jačanju jena. Odbrana sekularizma onda se izjed- nizacija s islamskim predznakom koja
otpora seksualnim pravima jer se na načava i s odbranom “queer” subjekata. pozivaju na nenasilje prema “queer”
njih gleda kao na još jedno nametanje Stoga se od muslimanskih zajednica oče- osobama i pripadnicima LGBT zajed-
spolja. Tako se evropski liberalni po- kuje da dokažu svoje evropejstvo tako što nice, što je veoma jasno artikuliranje
redak reproducira zajedno sa svojim će potpuno zanemariti islamski diskurs islamskog stava prema kojem fizičko
kontradikcijama, pa se lokalna poprišta o pitanjima koja nisu kompatibilna sa lice nema pravo provoditi bilo kakve
proširenja EU na Balkanu često svode sekularizmom. Svi glasovi otpora, makar akcije za koje je zadužen državni apa-
rat. Međutim, u tim smo saopćenjima,
vjerovatno u najboljoj namjeri, mogli vi-
djeti maločas opisani fenomen. U nasto-
janju da pomire nepomirljivo, pojedini
su muslimani i organizacije s islamskim
predznakom zapali u zamku autoorijen-
talizma. Ne samo da nisu uspjeli pro-
naći balans između vjerskog morala i
sekularnog društva i ponuditi odgovor
na najavljenu “Paradu ponosa” već su je
i opravdali islamskim argumentima. U
jednom slučaju čak grubo krivotvoreći
fetvu Vijeća muftija Islamske zajednice
u Bosni i Hercegovini. n

STAV 18/4/2019 53