Page 15 - STAV broj 369

historiji i najteže napade Sarajevo je trpje- možemo uzeti 25. septembar 1991. go- bosanskih Srba je proglasila “Ustav Srpske
lo i pretrpjelo od 5. aprila 1992. godine do dine, kada je Gradski odbor sarajevskog Republike Bosne i Hercegovine”.
februara 1996, kada je zvanično okončana SDS-a osnovao komisiju koja se sastojala Nakon referenduma, Evropska zajedni-
njegova opsada, najduža opsada grada u od predstavnika svih deset tadašnjih grad- ca objavila je da namjerava priznati Bosnu i
modernoj historiji. Iako su to bili najteži skih općina kako bi provodili politiku re- Hercegovinu, što je uz SAD i učinila 7. aprila
i najkrvaviji dani od njegovog postojanja, gionalizacije koju je utvrdio Glavni odbor 1992. godine. Svega nekoliko sati nakon re-
iako je izgubilo na hiljade svojih stanov- te stranke. Taj je proces detaljno analizirao ferenduma članovi SDS-a i njihove pristaše
nika i hiljadu svojih dječaka i djevojčica, Robert Donia u svojoj Genezi opsade Sara- uzeli su oružje, navukli maske i podigli ba-
to su i dani ponosa jer Sarajevo prvi put jeva, istraživanju rađenom za potrebe svje- rikade po cijelom Sarajevu, tvrdeći kako su
nije palo, Sarajevo se nije predalo iako je dočenja pred Haškim tribunalom. one odgovor na pucnjavu na vjenčanju na
njemu i državi čiji je glavni grad bio zapi- Od pet općina od kojih se u početku Baščaršiji u blizini stare pravoslavne crkve.
san i određen nestanak. sastojala takozvana SAO Romanija-Birač, Ne smije se zaboraviti činjenica da se
samo su Pale bile jedna od konstitutivnih po Sarajevu pucalo već u novembru 1991.
TERORIZIRANJE GRADA općina grada Sarajeva. Međutim, osnivači godine, naime, 14. novembra su rezervi-
Opsada Sarajeva trajala je 1.425 dana, SAO-a namjeravali su da naposljetku uklju- sti JNA iz Užičkog korpusa smještenog u
a njegovih oko 350 hiljada stanovnika bilo če “dijelove drugih općina sa ove regije sa Crnoj Gori ušli u Sarajevo u koloni vozila
je izloženo svakodnevnoj vatri pripadnika većinskim srpskim narodom sa sjedištem i pucali u zrak. U članku objavljenom 22.
nekadašnje JNA i paravojnih formacija, a u Sarajevu”, dok je Sarajevo zamišljeno kao novembra 1991. Slobodna Bosna otkrila je
kasnije pripadnika tadašnje VRS, iz skoro sjedište SAO Romanija-Birač. dokumente koji su pokazali da je SDS for-
svih vrsta naoružanja, s položaja smješte- Tokom posljednjih dana 1991. i prvih mirao “ratni štab” i da ima detaljne plano-
nih na okolnim brdima. Tokom opsade je dana 1992. Srbi koje je predvodio SDS na ve za opsadu Sarajeva i za napad na grad u
poginuo 11.541 građanin Sarajeva. I danas području Sarajeva sproveli su uputstvo slučaju rata. SDS je planirao da evakuira
najteže pada što su agresori koji su divljački SDS-a od 19. decembra formirajući zasebne, Srbe iz Sarajeva, tvrdilo se nadalje u članku,
opsjedali grad ubili njegovo 1.601 dijete. paralelne srpske institucije na gradskom i i premjesti ih na “područja gdje pretežno
U sarajevskom naselju Alipašino Polje na općinskom nivou. Dana 24. decembra žive Srbi, kao što su Pale, Trebević, Jaho-
9. novembra 1993. godine u školskoj su 1991. godine SDS je osnovao krizni štab rina, Romanija...”
klupi ubijeni učiteljica Fatima Gunić i tro- za cijeli grad s članovima Glavnog odbora U decembru 1991. godine na sjednici
je njenih učenika. Međunarodni krivični SDS-a, dodijelivši pojedinačnim članovima Skupštine Opštine Stari grad puštena je vi-
tribunal za bivšu Jugoslaviju za terorizira- zadatke da provedu konkretne odredbe deotraka na kojoj je bila snimljena pripre-
nje građana Sarajeva na doživotnu kaznu tog uputstva. U općinskoj skupštini Ilijaša
zatvora osudio je Stanislava Galića, neka- delegati SDS-a su zajedno s nekoliko srp-
dašnjeg komandanta Sarajevsko-romanij- skih delegata iz multietničkih stranaka uz
skog korpusa VRS-a. Na zatvorsku kaznu tijesnu prevagu izglasali da se 24. decem-
od 29 godina osuđen je Galićev nasljednik bra otcijepe od grada Sarajeva i pridruže
na čelu Sarajevsko-romanijskog korpusa SAO Romaniji. Trećeg januara 1992. vođe
VRS-a Dragomir Milošević. SDS-a osnovale su na Ilidži srpsku opštin-
Za teroriziranje civila u Sarajevu snaj- sku skupštinu.
perskim i artiljerijskim napadima, uz ostalo, Nakon što su dvije od četiri sarajevske
bivši predsjednik RS-a i vojni vođa VRS-a rubne općine prebjegle pod okrilje SAO-a i
Radovan Karadžić osuđen je na doživotni nakon deklaracije srpske opštinske skupštine
zatvor. Na istu kaznu zatvora prvostepeno na Ilidži, Sarajevo se našlo na dobrom putu
je pred Haškim tribunalom, uz ostalo, za da postane politički okruženo područjima
teroriziranje civila u Sarajevu snajperskim pod kontrolom Srba, i to nekoliko mjeseci
i artiljerijskim napadima osuđen koman- prije vojne opsade. Neki od općinskih funk-
dant VRS-a Ratko Mladić. U presudama cionera SDS-a otezali su s provođenjem tih
MKSJ-a utvrđeno je kako su jedinice Sa- uputstava, dok se Radomir Bulatović, pred-
rajevsko-romanijskog korpusa VRS-a na- sjednik Općine Centar, žestoko protivio stva-
mjerno gađale civile sprovodeći kampanju ranju srpskih institucija u tom dijelu grada.
terora koja je za cilj imala izvršiti pritisak SDS je zbog toga bez njega formirao srpsku
na vlasti u Sarajevu. opštinu. Krajem marta 1992. godine ratni
Posljednja žrtva opsade Sarajeva bila zločinac Radovan Karadžić je saopštio posla-
je Mirsada Durić, koja je ubijena u napa- nicima takozvane skupštine bosanskih Srba
du na tramvaj 9. januara 1996. godine, kod da je vrijeme da se dovrši proces.
Zemaljskog muzeja, prvog dana pokretanja Nakon što je Badinterova komisija iz- ma artiljerijskih položaja na brdima iznad
tramvaja nakon potpisivanja Dejtonskog spo- dala preporuku da BiH održi referendum Opštine. U januaru 1992. Sarajevo postaje
razuma. Tromblon koji je pogodio tramvaj kako bi se utvrdila volja naroda u vezi s sjedište Druge vojne oblasti JNA nakon po-
najvjerovatnije je ispaljen iz pravca naselja proglašenjem nezavisnosti, 25. januara je vlačenja ogromnog broja snaga iz Hrvat-
Grbavica i Vraca, u to vrijeme još pod kon- Skupština BiH izglasala da se on održi za ske. General Milutin Kukanjac imenovan
trolom srpskih jedinica, a na putnike koji vikend 29. februara i 1. marta. Sutradan, je za komandanta i upravo je on nadgledao
su bježali iz tramvaja pucano je iz snajpera. 26. februara, takozvana skupština bosanskih masovnu podjelu sredstava i opreme JNA
Srba sastala se i odbacila odluku Skupštine u ruke lokalnih odbora SDS-a.
PRIPREME ZA OPSADU o održavanju referenduma. Vlada Bosne i
Koje su to okolnosti dovele do početka Hercegovine nastavila je s provođenjem KARADŽIĆEV KARAKAZAN
opsade Sarajeva? Kao finalizaciju politič- priprema o glasanju, a nekoliko sati pred Kako piše Merisa Karović-Babić sa sa-
kih priprema za ovladavanje Sarajevom, početak referenduma samozvana skupština rajevskog Instituta za istraživanje ratnih

STAV 1/4/2022 15