Page 49 - STAV broj 371

komora Distrikta nije se dogodilo, a advo- lokalnim paravojnim snagama počinila in- formalno su ograničene tako da Distrikt
kati i ljekari su se separirali u entitetske kriminirana djela. biva autarhično i autistično administra-
komore iako je na snazi nalog supervizora Pašalić ističe da se spomenici ne prave tivno ostrvo”, ocjena je stanja u Distriktu.
o prestanku važenja entitetskih zakona u za “suvremenike nego za generacije koje do- Dalja analiza Pašalića dovodi do zaključka
Distriktu. Nažalost, Pašalićev javni glas laze, odnosno za neutralne promatrače koji da je “glavni uzrok nazadovanja Distrikta
ne čuje se daleko, a bošnjačka i hrvatska će možda odlučivati o sudbini Brčkog i BiH. negativna kadrovska selekcija (regrutiranje
politička elita, kojoj bi po prirodi stvari to Tada možda neće biti živih sjećanja i nepo- nesposobnih, a poslušnih na čelne funkcije)
trebao biti osnovni posao, reagira mlako srednog znanja o onome o čemu spomenici u politici i javnoj upravi, politički volunta-
ili nikako. Bitnost Pašalićevih upozorenja svjedoče. Značenje će se izvoditi iz samih rizam i nepoštivanje pravne države, a prije
potvrđuje reakcija predsjednika brčanskog spomenika. A spomenici u Brčkom će se svega organizirani i sistemski kriminal i
SNSD-a Siniše Milića, bivšeg gradonačel- tada razumjeti kao spomenici trima legal- korupcija koji su u direktnoj vezi s vlada-
nika, a sadašnjeg predsjednika Skupštine, nim i legitimnim vojskama koje su vodile jućim strankama i njihovim zloupotrebama
koji se u nekoliko navrata po pomenutim ‘građanski rat’, pri čemu su počinile zločine javnih funkcija. Nema nijednog ozbiljnijeg
pitanjima upustio u polemiku s Pašalićem, nad civilnim stanovništvom, podjednako i kapitalnog projekta da nije završio aferom
želeći da koliko-toliko otupi suštinu pro- bez razlike. To je danas historijski falsifikat, koju je politika ‘pokrila’”.
blema. Ta polemika i argumentacija koju ali sutra nova stvarnost kodirana u kolek- Nakon pomnog iščitavanja Pašalićeve
njeni akteri iznose publicirana je u odjelj- tivno sjećanje u obliku javnih spomenika knjige, dolazi se do zaključka da se, prela-
ku Javna polemika: Milić-Pašalić. Polemizi- koji će na novi način oblikovati prošlost, a majući u sebi raznovrsne društvene, poli-
ra se o “entitetskom državljanstvu u Brčko samim tim uticati i na budućnost.” tičke, ekonomske, kulturalne i druge silnice
Distriktu BiH” i “postojanju suvereniteta Brčko je Konačnom arbitražnom odlukom i prijepore, pojam brčanske multikonfesio-
RS u Brčko distriktu BiH”. Iako se polemi- 1999. godine proglašeno Distriktom BiH. nalne zajednice posve ispraznio od sadržaja
ka odvijala, za naše prilike, neuobičajeno Ono je formalno kondominij ili vlasništvo i značenja te tako postao svojevrsnom teorij-
pristojnim vokabularom, vidljive su potpu- dvaju entiteta koji su, trajno i nepovratno, skom himerom pod prismotrom nedosljed-
no različite pozicije polemičara. Dok je Pa- prenijeli sve svoje ovlasti na unitarnu vladu nih supervizora. Uprkos takvom razvoju,
šalić neovisni intelektualac izvan bošnjač- Distrikta (Statut Brčko Distrikta Bosne i zazivanje funkcionalne zajednice tog tipa
kih partijskih ešalona, Milić je pragmatični Hercegovine 2010). nakon dvadeset godina kao da se vraća na
partijski funkcioner, što se vidi iz njegovih “Distrikt bi trebao u praksi funkcioni- javnu scenu, doduše u rijetkim filozofskim,
nastojanja da određene činjenice zamagli, rati samostalno, s visokim učešćem u indi- sociologijskim i političkim istupima, koji
zataji i da na problem gleda kroz naočale rektnim porezima od 3,5 posto, što godišnje su, ipak, u simbiozi sa sve čujnijim glaso-
dirigirane SNSD-ovske politike. iznosi oko 250 miliona KM budžeta, sa za- vima mladih koji traže načine i mogućnosti
Jedna od brčanskih specifičnosti svaka- konima koje donosi lokalna skupština koja za promjenu nefunkcionalnih i anahronih
ko su spomenici u centru grada. Spomenik odlučuje kvalificiranom većinom da bi se političkih paradigmi koje ih primoravaju
palim pripadnicima Armije BiH postavljen izbjegao nacionalni veto, a ipak osiguralo na napuštanje Bosne i Hercegovine. Zbog
je ispred Hotela “Posavina”, spomenik po- učešće svih političkih konstituenata u od- svega toga treba posegnuti za ovom knji-
ginulim pripadnicima HVO-a ispred zgrade lučivanju i eksplicitnom zabranom svake gom, jer nakon nje mnogi procesi i njihove
stare vijećnice, a spomenik civilnim žrtva- podjele Distrikta na nacionalnoj osnovi. posljedice bivaju jasniji.
ma rata iza vijećnice. Spomenik “srpskim No, u praksi Distrikt se već odavno ‘dejto- Pašalić se drži maksime da treba “govo-
braniocima Brčkog” kod Hotela “Jelena”. nizirao’ na dva entiteta (obaveza uzimanja riti i izreći istinu”, pa je stoga u ovoj knjizi
Spomenici trima zaraćenim vojskama po- entitetskog državljanstva), tri konstitutivna prikazao, u podjednakoj mjeri, jednostavne
stavljeni su u krugu od 200 metara. Tadašnji naroda i tri etno-nacionalne teritorije s do- i zamršene povijesno-sociološko-političke
supervizor posebno je naglasio da to rješe- minantnim narodom. Mada je formalno pod procese u Distriktu koji su traumatični,
nje odražava “posebnu prirodu Distrikta”. suverenitetom države BiH, veze Distrikta s besperspektivni i zahtijevaju nužnost po-
Pašalić tu “prirodu” preispituje u seman- državom gotovo da ne postoje, a s entitetima moći Drugog, koji opet, pokazuju iskustva,
tičkom, sintagmatsko-značenjskom i pra- ne razumije prirodu i suštinu još uvijek tra-
gmatičnom tumačenju i pokazuje apsurd- Nakon pomnog iščitavanja jućeg konflikta. Pašalić pri tome ukazuje i
nost pojednostavljenog pristupa onom što na međusobnu sukobljenost tzv. protekto-
se u Brčkom događalo u ratnom periodu Pašalićeve knjige, dolazi ra (sarajevski i brčanski OHR), što zbog
(1992–1995), a samim tim i kulturološkim se do zaključka da različitih koncepata upravljanja procesima
proizvoljnostima samog značenja spomenika u distriktu, što zbog ličnog prestiža. Poli-
koji bi trebali pomiriti nepomirljivo. Kad se, prelamajući u sebi tička korupcija postaje norma u ponašanju
kažemo nepomirljivo, misli se na odnos pre- raznovrsne društvene, brčanske administracije, ona proizvodi kri-
ma karakteru i ciljevima rata, a samim tim minal i profiterstvo. Iako se javna imovina
i netačnom napisu na spomeniku srpskim političke, ekonomske, nije smjela otuđivati bez znanja supervizora,
braniocima Brčkog. Haški tribunal uspo- kulturalne i druge silnice i ipak je veliki dio prodan ispod tržišnih cije-
stavljen je kao “finalni arbitar” koji profi- na. Javna je tajna da je za tendere, grantove i
lira objektivne istine i spoznaje s obzirom prijepore, pojam brčanske zapošljavanje važila tarifa od 10 posto. Niko
na prirodu rata od 1992. do 1995. godine. multikonfesionalne zajednice od tih aktera nije procesuiran. To baca ta-
On je u presudama koje se tiču ratnog su- mnu sjenku i na ulogu čelnika OHR-a koji
koba u Brčkom nedvojbeno utvrdio da se posve ispraznio od sadržaja su u tome ili sudjelovali ili su to aminovali.
dogodio zločin protiv čovječnosti, civila, i značenja te tako postao Konstatacija da je Brčko danas “Potemkino-
nejači, utvrđena su silovanja, te zatvara- vo selo iza kojeg međunarodna birokratija
nje nebošnjaka u konclogor “Luka”. Tom svojevrsnom teorijskom i lokalni političari kriju jedan neuspješan
je presudom definirano da je srpska voj- himerom pod prismotrom projekt” razlog je za ozbiljnu zabrinutost,
ska 30. aprila 1992. godine potpomognuta ali i alarm za definitivno pozitivno mije-
nedosljednih supervizora. njanje uspostavljenog stanja. n

STAV 15/4/2022 49