Page 27 - STAV 62 12.05.2016

Neutemeljene reakcije na proslavu u Zagrebu Fotografija: AA

ili Makedonske pravoslavne crkve. SPC je državicama kao i austrougarskoj okupa- aneksije BiH 1908. godine, bila je široko
izrazito nacionalna i asimilatorska. Nju ne cijskoj upravi nad Bosnom, dati uvjeti priznanje islama u cijeloj imperiji. Zbog
zanimaju nikakva nadnacionalna orijenta- očuvanja i islamske vjerske zajednice i toga je zakonski akt priznanja islama rav-
cija i načela koja nacionalnu politiku odva- njenih spomenika. Slično kao u Srbiji, u nopravnom vjerom u Austriji i Mađarskoj
jaju od crkve. IZ Srbije vjerovatno smatra Crnoj Gori, Grčkoj, Bugarskoj i Rumuni- te njihovim pokrajinama bio doista prvi
da bi trebala biti pionirom sekularizacije i ji, preživio je mali dio bogatog islamskog akt priznanja islama u “kršćanskoj” Evro-
odvajanja crkve i države u Srbiji. kulturnog i civilizacijskog naslijeđa. U ze- pi jer su oba akta koje spominju Kahteran
mljama koje su se odvojile od Osmanske i Aščerić donesena pod upravom Osman-
PRIZNANJE ISLAMA U KONTEKSTU imperije znatno ranije, poput Mađarske i lija. U suprotnom, treba uzeti u obzir ra-
Niški muftija Eldin Aščerić tvrdi da njezinih pokrajina Hrvatske i Slavonije te nije ugovore koje je Osmanska imperija
činjenice pokazuju da je islam zaista prvi venecijanske i kasnije austrijske pokraji- u povlačenju sklapala s Rusijom te akte
put priznat kao vjera u Srbiji kao evropskoj ne Dalmacije, niti tragova niti stanovniš- koje je ona donosila znatno prije osman-
državi Dekretom kneza Mihajla 18. maja tva nije ostalo. skog zakona i dekreta lokalnog poglavice
1868. godine. Dopunski akt Dekretu, tvrdi Niški muftija priziva legitimitet kroz na koje se oni pozivaju.
Aščerić, jeste odluka Državnog savjeta o historijski i pravni kontinuitet IZ Srbije, Objedinjavanjem IZ u Bosni i Herce-
popravci jedne (jedine preostale) beograd- navodeći da je ona nakon raspada SFRJ i govini i IZ Srbije 1930. godine pod utje-
ske gradske (Bajrakli) džamije o državnom Islamske zajednice te zemlje vratila svoj cajem kralja Aleksandra Karađorđevića
trošku te njenom održavanju. Knez Mihaj- pravni kontinuitet, pozivajući se na spo- formirana je jedinstvena Islamska zajed-
lo pod pritiskom evropskih sila, nakon što menuti akt te na Menšuru šejhul-islama nica Kraljevine Jugoslavije. One su u je-
je njegova i vlast njegovih prethodnika od kojom je imenovao prvog muftiju Kneže- dinstvenu IZ unijele svoje pravne konti-
stjecanja autonomije i formiranja kneže- vine Srbije. Šejhul-islam je do završetka nuitete, navodi Aščerić.
vine Srbije u okviru Osmanske imperije postojanja ove institucije, do kraja osman- On uvijeno kazuje da je Turska u osa-
pobila, protjerala i pokrstila svoje musli- skog hilafeta 1924. godine, Menšurom ime- mostaljenju Kneževine Srbije, kao vrhovni
mansko stanovništvo, a 99 posto tragova novao srbijanskog muftiju. No, Menšurom vjerski autoritet muslimana, vodila raču-
materijalne kulture i civilizacije srušila i je imenovao i reisul-ulemu IZ BiH, koji je na o muslimanima i islamskim sakral-
zatrla, donosi Dekret (a ne zakon) o pri- po statusu bio iznad muftije pojedine po- nim objektima koji su ostali u Srbiji te se
znanju ravnopravnosti islama. krajine, a sistem islamske zajednice orga- kroz ova dva akta trudila (sic!) osigurati
U 19. stoljeću, posebno nakon revo- nizirao se na područjima s kojih se Osman- njihov status. Zanimljivo je Aščerićevo
lucija u Americi i Francuskoj te utjecaja ska imperija povlačila, što sa Srbijom nije pojašnjenje paradoksa nestanka objekata
engleskih filozofa politike, evropske sile bio slučaj, pa ni 1868. godine jer je tada islamske i osmanske civilizacije iz Srbije
principe Augsburškog mira iz 1555. i Ve- još bila osmanska pokrajina. Drugi je par iako je u njoj, navodno, islam najprije pri-
stfalskog ugovora iz 1648. godine (cuius cipela činjenica da onemoćale Osmanlije znat u Evropi. On kaže da je povlačenjem
regio, eius religio, odnosno suverenitet i nisu marile za sistemsko etničko čišćenje Osmanlija muslimansko stanovništvo ma-
nemiješanje u unutrašnje poslove drugih muslimana, Bošnjaka i Albanaca iz svoje sovno napustilo Srbiju, što je poslužilo kao
zemalja kao i ravnopravnost tradicional- pokrajine Srbije. Slično se zatiranje nije osnova tadašnjoj vlasti da džamije poruši.
nih vjerskih zajednica) unaprijedile su u dogodilo u BiH, ne zahvaljujući Osmanli- Niški muftija očigledno nije pročitao do-
sisteme državne zaštite svih, pa i manjin- jama i Menšuri već odredbama Berlinskog stupne historijske izvore. Neznanje bi mu
skih vjerskih zajednica. Tako su svim, po- kongresa i obavezama koje je Austro-Ugar- se moglo oprostiti kada ga ne bi iznosio u
sebno na Berlinskom kongresu priznatim ska preuzela. Logična posljedica, nakon javnoj funkciji. n

STAV 12/5/2016 27