Page 79 - STAV broj 325

“(antiratnog romana”, koji autor isto tako
vrlo vješto komponira i ispisuje: natura-
listički sirovo date su epizode sučeljava-
nja glavnog lika sa svim oblicima ratnih
strahota, najnižih strasti i besmislenog
manijakalnog razaranja svega ljudskog
– u čemu je već dobrano pređena grani-
ca preko koje više nije moguće postići da
bilo ko i bilo šta pobijedi u ratu... koji će
za sobom nužno ostaviti samo gubitnike.
Dujmović je uspio ratnu odiseju glav-
nog lika opisati i u kontekstu njegovog
liječenja nakon ranjavanja – kad je (opet
sticaj okolnosti!) u razmjeni mrtvih i ra-
njenih dospio “na drugu stranu”, u op-
sjednuto Sarajevo (gdje ga je u dobroj
namjeri ratni drug Milutin uspio skloni-
ti od “pasa rata” koji su ga i vrbovali – i
koji bi ga, kao potencijalnog nepoželjnog
svjedoka, opet, zasigurno ubili).
Dakle, u glavnom liku i oko njega
do paroksizma dovodeći ljudsku patnju
i bol, besmisao svakog zla, anđeo-čuvar
Pierreov ga je (provlačeći ga kroz Pakao
na Zemlji!) tek učinio spremnim i sposob-
uspio, poglavlje po poglavlje, iznijeti in- ne pronađu i eliminiraju kao nepoželj- nim – da se suoči sa svojom najdubljom
timnu priču glavnog junaka – “provlače- nog svjedoka... Triler-zaplet konstruiran traumom i s problemom vlastite socija-
ći” ga kroz sve etape dinamične, dobro je i ispisan vrlo vješto, dimenzioniranje lizacije: vrlo precizno kalibrirajući sve
organizirane i zanimljive fabule/radnje: začudnosti, nesretnog sticaja okolnosti i etape, frekvencije i duhovne potencijale
naravno, tu je morala biti i “ljubavna pri- “zle sudbine” oko glavnog lika nije “na- ove “čistilišne” odiseje glavnog junaka
ča”, njegov susret i zbližavanje s tajan- tegnuto” – već, naprotiv, vrlo precizno – autor je (ali ne “usput”, nego iz “srca
stvenom mladom ženom koja potječe iz i autentično povezano i spleteno s unu- zbivanja”) uspio razviti i vjernu sliku sa-
“viših slojeva” i čija “šifra nesporazuma” trašnjim mrakom i prazninom mladog rajevskog ratnog pakla, opsadnog stanja,
također biva utemeljena u deficijentnom čovjeka, drastično prikraćenog za mnogo iz kog će se na kraju izvući glavni lik (da-
odnosu s ocem – bogatim ljekarom, vla- tog što su morali biti i što jesu predu- kako, uz nesebičnu pomoć i podršku onih
snikom privatne klinike. vjeti zdravog, normalnog i harmoničnog pravih ljudi čija se čovječnost piše velikim
Surovost “udesnog udarca” ponavlja sazrijevanja. početnim slovom!)... ostajući i ovaj put
se još jednom: kao što je to bio slučaj s Drugi dio romana povezuje ovaj zauvijek obilježen (ali sad na onaj pravi
kaznom koja ga je zapala zbog ludog sti- “evropski” kontekst s našim, balkan- način!) ljubavnom vezom s Mirsadom,
caja okolnosti oko inscenirane pljačke, i skim, spočetka 90-tih godina prošlog medicinskom sestrom, koja ga je ranje-
sad dolazi do gotovo nestvarnog zaple- stoljeća; ispostavit će se da je jedini spas nog njegovala, i očinsko-bratskim iskre-
ta – kad njegova djevojka bude ubijena Jeanu Pierreu – prihvatiti ponudu opskur- nim prijateljstvom s profesorom kod kog
(zbog mutnih poslova anarhističke grupe nog lika koji vrbuje plaćenike za “prljavi je bio smješten nakon liječenja.
kojoj je tajno pripadala) i kad on, jedva rat” u Jugoslaviji i tako nestati iz sredi- U samom epilogu majstorski je opisan
izvukavši živu glavu iz te situacije, sa- ne u kojoj mu je prijetilo eliminiranje (a put duhovnog samosabiranja i socijalne
znaje za njen pravi identitet i grčevito u kojoj ga niti nema više ko tražiti i če- adaptacije glavnog lika – od momenta
se pokušava spasiti, da ga iste te ubice kati). Od ovog trenutka ulazimo u vode kad je napokon raskrstio s muljem i mra-
kom vlastite prošlosti i kad se okrenuo
dolazećem vremenu (a to je ono jedino
“Krici iz dubine” su ponajprije psihološki triler, po osnovnom vrijeme koje zbilja postoji i u kojem mi
žanrovskom formatu, ali bi se ova knjiga svakako morala kao ljudi zbilja možemo postojati: upra-
vo ovo sad i ono samo što nadolazeće vri-
nazvati i antiratnim romanom: glavni lik Jean Pierre mladi jeme!); neizvjesnost na samom kraju
je Švicarac, s francuskog govornog područja, kojeg skrajnuti zapravo omogućuje autoru da u sjajnoj
metaforičko-simbolički nabijenoj slici
romaneskni pripovjedač prati kroz kritično razdoblje njegova iznutra dovrši priču glavnog lika. To je
sazrijevanja – negdje od sredine 20-tih pa do početka 30-tih slika u kojoj, dok sjedi kraj Mirsadinog
uzglavlja, pruža kažiprst prema (svom?)
godina njegovog života. Autor je kroz lik glavnog junaka zapravo tromjesečnom sinu – a ovaj ga svojim
htio sučeliti ili suprotstaviti jedno spram drugog – udesnost nejakim prstima snažno steže... To je ta
izvorna tvoriteljsko-sveobnoviteljska sila
ili “nesretni sticaj okolnosti” pojedinačne životne sudbine, života – koja nam upravo iz nadolazećeg
na jednoj, i općeljudsku katastrofu i tragediju jednog vremena uvijek već prispijeva i koja nas
jedina u našoj bićevitosti određuje, ispu-
besmislenog prljavog rata, iniciranog raspadom Jugoslavije. njava i osmišljava. n

STAV 28/5/2021 79