Page 64 - STAV broj 403 - 404

DRUŠTVO

plaćati i konačno sistematsko poroblja-
vanje odraslih i otimanje njihove djece
radi odgoja u kršćanskoj vjeri.
Stoga nije bilo čudno da su mnogi
Jevreji dočekali muslimanske osvajače
početkom 8. stoljeća kao osloboditelje.
U godinama koje su uslijedile Al Anda-
lus se razvio u središte muslimanske i je-
vrejske nauke. Kaže se da su u to vrijeme
Pirineji privlačili progonjene Jevreje iz
cijele Evrope, kao i iz Sjeverne Afrike,
pa čak i s Orijenta. Naučna dostignuća
svjetske klase iz ovog razdoblja, često
temeljena na starogrčkim djelima, u po-
ljima astronomije, matematike, filozo-
fije, hemije i medicine mogu se i danas
prepoznati po arapskim prefiksima (al-
) predmetnih područja i materijala, po
Boabdilovi ogrtač i mač algebri, alhemiji, alkalijama i alkoholu.
Posebno je bilo blistavo razdoblje vla-
oružane pobune, a, konačno, Felipe II je sti Abda al Rahmana III. Halifat Kordo-
1602. dekretom protjerao preostale Maore. ba je od 929. do 1031. godine bio mjesto
zlatnog doba Al Andalusa. Umajadi su Progon Jevreja
KULTURA ZNANJA I NAUKE bili gotovo potpuno poraženi od svojih
Odlazak Boabdila u Fez i kasniji protivnika Abasida u sjevernom Iraku
zločini nad muslimanima i Jevrejima 750. godine, ali su uspjeli preživjeti i
značili su kraj jedne blistave civiliza- proširiti se po Al Andalusu od 756. do
cije. Sve do 12. stoljeća na prostorima 1031. godine, prvo kao emiri, a zatim
današnje Španije i Portugala cvjetala kao halife. Pobjednički Abasidi, koji su
je kultura znanja i nauke, arhitekture iz Bagdada kao halife vladali Orijentom,
i astronomije, nepoznata i nezamisliva imali su isti stav po nauci, slijedili su
ostatku kršćanskog svijeta. Ta se kultu- princip po kojem je tinta učenjaka svetija
ra temeljila na saradnji dviju svjetskih od krvi šehida. Da Franci nisu zaustavili
religija koje se danas smatraju antipo- muslimansko napredovanje, tih sedam
dima: islama i judaizma. miliona stanovnika Al Andalusa mogli
Islamu je Pirinejski poluotok zahva- su izvesti Evropu iz tame srednjeg vijeka.
lio činjenicu da se mogao razviti od 711. Naravno, vjerska tolerancija islamskog
godine. Iz Sjeverne Afrike njegovi su rat- svijeta na Pirinejima dolazila je nakon
nici započeli borbu protiv kršćanskih Vi- prethodnog potčinjavanja pa su tako
zigota. Na vijećima u Toledu od 589. do Jevrejima i oni uvodili posebne poreze.
694. godine vizigotski su kraljevi donijeli Isto tako treba reći da su postojali
nekoliko zakona čiji je cilj bio postupno muslimani koji nisu blagonaklono gle-
protjerivanje Jevreja koji su tada živjeli u dali na sjaj s druge strane mora. Almo- Odlazak Boabdila iz Granade
njihovom carstvu: prvo zabrana sklapanja hadi, koji su napali Al Andalus iz Sje-

brakova s kršćanima, zatim visoki jevrej- verne Afrike u 12. stoljeću, spalili su
ski porezi koje su jevrejski trgovci morali brojne knjige. Djela velikih učenjaka iz križ je zasjao iznad Granade. Zbog toga
Kordobe poput muslimana Ibn Rushda su muslimani i Jevreji morali napustiti
i Jevreja Muse ibn Maimuna, danas na katolička kraljevstva Kastilje i Aragona
Zapadu poznatih kao Averroës i Mai- ili se obratiti na kršćanstvo. Kršćanski
monides, bila su među njima. Ova dva teror inkvizicije pod vodstvom velikog
filozofa-liječnika obilježila su vrhunac inkvizitora Tomása de Torquemade bio
muslimansko-jevrejske visoke kulture u je u punoj snazi. Posebno su patili obra-
Al Andalusu i morali su bježati od ber- ćeni Jevreji od kojih su mnogi bili živi
berskih Almohada. spaljeni na lomačama osumnjičeni da se
Ibn Maimun je izbjegao prisilno još uvijek u tajnosti pridržavaju jevrej-
obraćenje bijegom u Egipat. Ibn Rushd, ske vjere svojih predaka.
koji je želio dati islamu čistu i potpunu Rekonkvista je značila i prijeko po-
znanost i preveo Aristotelova djela na trebna sredstva za odlazak Kristofora
arapski, pobjegao je u Sjevernu Afriku Kolumba u Indiju, koji je neplanirano
kao starac i preminuo u Marakešu 1198. skončao u Americi, a obraćeni musli-
godine. U isto vrijeme već je u punom mani, zvani Moriskosi, na kraju su pro-
zamahu bila rekonkvista, kršćansko po- tjerani u Sjevernu Afriku. Tako stoji u
novno osvajanje Pirinejskog poluotoka i izvještaju kralja Filipa III 1609. godine
781 godinu nakon što je Berber Tariq ibn papi u Rimu: Kršćansko djelo je obavljeno
Alhambra Ziyad preplovio more i napao Vizigote, i nevjera u Španiji je pobijeđena. n

64 25/11/2022 STAV