Page 68 - STAV broj 183
P. 68
Džamija u Šabićima
Džamija u Donjoj Slapnici
Kod većine starih kladuških džamija Tvrđavska džamija Nestala džamija na
koje su porušene ili i danas postoje riječ u Todorovu 80-ih tvrđavi Podzvizd
je o objektima s četverovodnim krovom. godina 20. stoljeća
One su dugo vremena bile osnovni oblik Nestala džamija u
sakralnog objekta. Uz manji ili veći ha- izgledom i položajem daje glavni pečat cen- Vrnograču, crtež iz
rem, s jednom ili više posađenih lipa u tralnom gradskom trgu u Velikoj Kladuši.
njemu, ove stare džamije odlično su se Izuzev ove dvije, sve ostale džamije koje 1903. godine
uklapale u oblikovno-estetsku sliku na- su do danas u “životu” datiraju iz perioda
selja. Kao i drugdje, gotovo su u pravilu Kraljevine Jugoslavije i kasnije. Jedina
bile okosnica širenja naselja te prilikom od šest džamija koje spadaju u nacional-
različitih događaja, skupova i svečanosti ne spomenike, a i danas služi za potrebe
centri okupljanja stanovnika okolnih sela. vjernika jeste Gradska džamija. Preostalih
Centralne džamije, kakve su nekad bile pet starih džamija od kojih je jedna u vrlo
tvrđavske džamije, a od svoje izgradnje i lošem stanju nisu više u funkciji džemata,
Gradska džamija u Velikoj Kladuši, imale prevashodno zbog izgradnje novih džamija
su ulogu kulturnog centra cijelog naselja. u njihovoj neposrednoj blizini.
Džamije novijeg vremena gradnje u U nizu džamija s drvenom munarom
većini su slučajeva potkupolne. Najrepre- u Bosni, Stara džamija u Todorovu svo-
zentativniji primjer potkupolne džamije jevremeno je bila jedna od arhitektonski
na području općine Velika Kladuša, a koja najvrednijih. Predstavljala je primjer ka-
ima izuzetne arhitektonske vrijednosti, mene džamije prefinjenog stilskog izraza,
predstavlja džamija u Todorovu, koja je u kojoj kao da su sublimirana sva iskustva
podignuta 1973. godine. U posljednjih gradnje džamija u Krajini. Pored brojnih
nekoliko decenija primjetan utjecaj na umjetničkih detalja i ukrasa koji su krasili
izgradnju novih džamija u Krajini imali kapitele džamijskih stubova, njenoj poseb-
su internacionalni tipovi gradnje s veli- nosti doprinosilo je i 6 ćupova uzidanih u
kim brojem varijanti džamijskih kupo- bočne zidove te 2 u zidu mihraba, čija je
la. Tako se u novije vrijeme mogu sresti svrha bila da pojačaju akustičnost objekta
raznorazni tipovi džamijskih objekata u situaciji velikog broja ljudi koji prigušuju
koji predstavljaju vjerne preslike građe- zvuk. Ova džamija, koja je već decenijama,
vinskih rješenja, fragmenata i motiva iz uostalom kao i utvrda u kojoj je smještena,
raznih dijelova islamskog svijeta. Svi ti izložena propadanju i urušavanju do danas
objekti, pored niza pogodnosti kao što su
prostranost i funkcionalnost, također su i
dobri primjeri sve izraženijeg odstupanja
od višestoljetne prakse u odabiru auten-
tičnih materijala te vanjskog i unutraš-
njeg izgleda džamija kao najmarkantni-
jih obilježja lokalne graditeljske tradicije.
BUĐENJE SVIJESTI O POTREBI ZAŠTITE
I OBNOVE STARIH DŽAMIJA
Najstarija do danas sačuvana kladuš-
ka džamija seže u 1879. godinu i nalazi se
u naselju Zagrad, a predstavlja prenesenu
džamiju iz velikokladuške tvrđave u njeno
podnožje. Druga po starosti jeste Gradska
džamija u Velikoj Kladuši, koja je podi-
gnuta 1901. godine. Ova džamija od svoje
izgradnje do danas svojim arhitektonskim
68 6/9/2018 STAV
