Page 55 - STAV broj 358

od osoba i organizacija koje ih otvoreno Tu je Mustafa Akyol da mjerilo po kojima muslimani moraju da
nastoje potkopati. Kako zapadna druš- prilagođavaju svoja vjerovanja, Akyol ne
tva, Sjedinjene Američke Države naro- razotkrije hiljadugodišnju pojašnjava. I čiji su to uopće standardi,
čito, tretiraju strane organizacije i nji- zavjeru te da raskrinka kakvi, ko ih je uspostavio, po čemu su
hove emisare koji dolaze da u njima šire oni relevantni? Zar takve tvrdnje nisu
i zagovaraju vrijednosti koje ta društva desetine hiljada davanje prednosti stalno promjenjivom
smatraju neliberalnim, opasnim ili jedno- muslimanskih učenjaka. duhu, normama i vrijednosti jednog vre-
stavno antiameričkim? Na isti način kao mena nad objavom Allaha, dž. š., koja važi
i malezijsko, ali to Akyolu nije sporno. Svjestan da je u pitanju do Sudnjeg dana? Akyol dalje tvrdi da se
Aykol misli da je bio “targetiran” od težak, opasan i nezahvalan ova muslimanska netolerancija ogleda i u
malezijske policije jer je u svom govoru “prisiljavanju žena da se pokrivaju” te nji-
tvrdio da otpadnici od islama ne treba- posao, Akyol otvoreno hovom statusu “manje vrijednih od muš-
ju biti niti pogubljeni niti rehabilitirani žali što danas više nema karaca”, pa spominje i bičevanje, ubijanje
već pušteni na miru. Pri tome se, prema ljudi zbog kritike, demoniziranje kršćana,
vlastitim riječima, pozivao na “refor- centralnog autoriteta među Jevreja i muslimana “druge sekte”, a to radi
mistička shvatanja” pojedinih musli- muslimanima, nekoga s kako bi dodatno dao težinu optužbi za pre-
manskih mislilaca te koristio početkom moderni barbarizam i uopće arhaičnost.
ajeta “nema prisile u vjeru”, tvrdeći da autoritetom koji, recimo, Uprkos ovakvim sasvim orijentalistič-
smrtna kazna za apostazu u “klasičnom ima Papa među katolicima kim etiketama na račun većine muslima-
islamskom pravu” ima ponajviše veze na, Akyol vlastite stavove i reformatorske
sa “srednjovjekovnim normama” koje te nekoga na koga bi se namjere pokušava pozicionirati kao neki
izlazak iz vjere tumače i kao političku moglo utjecati da jednim srednji put koji označava kao “pošten tre-
izdaju. Vremena su se promijenila te se tman islama”, neku sredinu između isilov-
stoga moraju promijeniti muslimanski dekretom “ispravi pogrešna skih ekstrema i zapadnjačkih islamofoba.
zakoni i gledišta, tvrdio je Akyol na pa- vjerovanja”. To je lukav, ali sasvim očit pokušaj da se
nelima, a to isto tvrdi i u svojoj knjizi. zaštiti od toga da bude prokazan kao ono
što i jeste, neko toliko suštinski radikalan
OSLOBOĐENJE OD PAMETI početku ajeta vidjeli opravdanje za svoju u svojim razmišljanjima da je u suštini aut-
Dakle, već u samom uvodu knjige “slobodu”. No, kakva je to sloboda? Slo- sajder čije su strane ideje potpuno van spek-
Akyol pokazuje koliko su problematič- boda od čega tačno? Sudeći po onome što tra prihvatljivog međumuslimanskog dis-
ni njegovi stavovi. Većina muslimanskih Akyol kasnije piše – sloboda od islama! kursa. Ovaj svoj zapadnjački intelektualni,
učenjaka kur’ansku frazu “nema prisile Sasvim svjestan na šta se odnosi poče- ali i duhovni habitus Akyol demonstrira i
u vjeri” tumači kao zabranu nasilnog tak ajeta “nema prisile u vjeri”, Akyol u kada insistira da je kršćanska Evropa bila
nametanja islama nemuslimanima, a ne suštini priznaje da malezijska šerijatska zaostala, navodeći kao primjere inkvizici-
dozvolu za napuštanje islama. I šta tač- policija, koja je smatrala izuzetno spor- ju, tridesetogodišnji rat, pogrome Jevreja
no znači termin “klasični vjerozakon” nim njegovo vlastito tumačenje ovog i tome slično, no da se sve promijenilo
te “srednjovjekovne norme” koje Akyol ajeta, nije postupala po nekom svom dolaskom doba “prosvjetljenja” koje je
upotrebljava? Korištenje takvih termina tumačenju i nahođenju već po milenij- svijetu podarilo liberalizam. Akyol tvrdi
otvara put da se i sami temeljni princi- skom konsenzusu muslimanskih učenja- kako su naspram tekovina liberalizma, u
pi vjerovanja muslimana, hronološki iz ka. No, Akyol tvrdi da takvo tumačenje šta ubraja slobodu govora, religije, jedna-
6. stoljeća, označe kao “kasno antički”, ima velike posljedice jer je frazu “nema kost pred zakonom, ljudska prava i tome
pa stoga i prevaziđeni. Sama Akyolova prisile u vjeri” svelo isključivo na pra- slično, norme islamske civilizacije naprosto
tvrdnja “kako se vremena mijenjaju te vo nemuslimana da ostanu van islama, arhaične. To je jako smjela i sasvim orijen-
stoga moraju i naši zakoni i stavovi” u ali je uskratilo pravo muslimanima da talistička tvrdnja koja služi kako bi se za-
direktnoj je koliziji s time da je Kur’an izađu iz islama. Prema Akyolu, upravo uzela superiorna civilizacijska pozicija, da
objavljen cijelom čovječanstvu sve do kra- na takvom “predmodernom” tumačenju ne spominjemo da je u pitanju i univerza-
ja vremena te da kur’anska načela, kao i Kur’ana, na kojem počivaju današnje lizacija okcidentalnih vrijednosti i normi.
praksa zadnjeg Allahovog poslanika Mu- islamske tradicije, počiva i sporni le- Upravo ta činjenica da je Akyol krajnje
hameda, s. a. v. s., važe do Sudnjeg dana. gitimitet i autoritet šerijatske policije. vesternizirani intelektualac, neko ko živi,
Akyol iz čitavog ajeta izdvaja samo njegov Akyol smatra da je problematičan i ha- razmišlja i radi u skladu sa zapadnim svje-
početak, tvrdeći da je on postao moto li- dis u kojem se dozvoljava smrtna kazna tonazorima na osnovu kojih tumači i pro-
beralnih muslimana jer se “u samo neko- za otpadništvo od islama te tvrdi da je mišlja svijet oko sebe, ali i unutar sebe, čini
liko riječi” zabranjuje bilo kakva prisila u taj hadis “marginalizirao duh ajeta”. Po ga osjetljivim na optužbe za racionalizam,
pitanjima vjere. Već ovdje Akyol pokazu- Akyolovom mišljenju, “klasični autori- objektivizam te orijentalizam. Stoga se
je svoju sklonost probiranju i spremnost teti” olahko su prihvatili ovaj hadis, što Akyol trudi naglasiti da pod “islamskim
da uzima šta misli da mu ide u korist, a ih je dovelo do pogrešnog konsenzusa da prosvjetljenjem” koje zagovara prije svega
da zanemaruje i prešućuje ono što mu ne je otpadništvo od islama kažnjivo smrću. misli na prosvjetljivanje današnjih musli-
odgovara. Iako Akyol piše da se ostatak mana tekovinama “razuma, slobode i to-
ajeta, čiji početak citira, odnosi na “odba- ORIJENT I OKCIDENT lerancije” koje se već nalaze u islamskim
civanje lažnih božanstava i proklamovanje Akyol, pak, tvrdi da problem nije u tradicijama, a koje su svjesno sakrivene od
monoteizma kao jedinog pravog puta”, Maleziji, ili drugim muslimanskim druš- čitavih generacija muslimana. Time Akyol
on to ipak tretira lakonski, nonšalantno tvima i državama, već u tome da je inter- i završava uvod i počinje prvo poglavlje
tvrdeći da je “polaganje prava na istinu” pretacija islama većine muslimana sasvim svoje knjige u kojem “tumači filozofsko
nešto što “religije rade”! Njemu je naj- netolerantna “po modernim standardima”. djelo” iz muslimanske Andaluzije koje je
važnije što su “liberalni muslimani” na Od kada su to “moderni standardi” neko svojevremeno oduševljavalo Evropu. n

STAV 14/1/2022 55