Page 71 - STAV broj 358

izvanrednog članka, objavljenog na 60-ak se s otkopavanjem ruševina i iskopavanjem
stranica, donosimo detalje bombardiranja mrtvih, evidentiranjem poginulih i ranje-
koje je rezultiralo s najviše žrtava, onog od nih, raščišćavanjem puteva, rušenjem po-
sedmog novembra 1944. godine. jedinih dijelova razorenih kuća kojima je
prijetila opasnost obrušavanja te prijavlji-
GRAD U MAGLI vanjem materijalne štete nastale na privat-
Prvi udar angloameričkih aviona na Sara- nim objektima.
jevo dogodio se 25. novembra 1943. godine.
U iznenadnom i brzom napadu ispuštene BOMBARDIRANJE IZBJEGLIČKOG
su četiri bombe koje su pale i eksplodirale LOGORA
na području Terezije i Urijan Dedine uli- Sunčanog i vedrog 8. septembra 1944.
ce. S obzirom na njenu neposrednu blizinu, godine, u razmaku od 35 minuta, 75 anglo-
vrlo je vjerovatno da je meta prelijetanja bila američkih aviona izvršilo je u tri vala udar
obližnja električna centrala na Skenderiji. na jugozapadni dio grada i njegovu okoli-
Iako bombe nisu direktno pogodile nijedan nu. Oko 250 bačenih bombi (težine 50-250
objekt, svojom eksplozijom su izazvale lakša kilograma) pogodile su stambene četvrti
oštećenja na privatnim kućama. Ovaj napad Kovačići i Vraca, gdje je pričinjena veli-
bez žrtava, s manjom materijalnom štetom, ka materijalna šteta, srušene su 22 kuće, a
bio je samo uvod u težak napad koji će usli- teže i lakše oštećeno njih oko 180. Snažan
jediti nekoliko dana kasnije. udar izvršen je i na šire područje Alipašinog
Dana 29. novembra, dok se grad nalazio Mosta, gdje je pogođena željeznička stani-
u magli, a vedro vrijeme bilo iznad Trebe- ca, lokalna cesta i 187 raznih objekata, od
vića, oko 11 sati se na nebu pojavilo 27 an- kojih je 47 potpuno uništeno.
gloameričkih aviona, raspoređenih u tri jata Posebna karakteristika ovog napada
po 9 dvomotornih aviona tipa “Douglas-Bo- bilo je bombardiranje izbjegličkog logora Zgrada preko puta Domobranske
ston”. Leteći na visini 2.500–3.000 metara Alipašin Most, u kojem su spas pokušale bolnice nakon napada 1944.
ravnom linijom u pravcu zapad – istok lije- pronaći izbjeglice iz Istočne Bosne. Me-
vom stranom Miljacke, a suprotnim prav- đutim, iako su utekli smrtnoj opasnosti od Džemile Abaz (50), koja je s troje djece, si-
cem pri povratku desnom obalom, avioni su četničkih jedinica, smrt ih je zadesila tamo novima Sunom (12) i Zejnilom (6) te kćer-
prema procjenama lokalne Narodne zaštite gdje su očekivali da će spasiti vlastiti život. kom Mejrom (14), poginula na Kovačićima,
bacili oko 130 bombi. Iskustva iz vježbi za Bombama je pogođeno i izgorjelo pet bara- ili služitelja Đoke Kovačevića (55) s Vraca,
uzbunu koje su obavljane prethodne godi- ka koje su služile za stanovanje izbjeglica. koji je izgubio život zajedno sa sinovima
ne nisu bila od velike koristi Sarajlijama. Napad na izbjegličko naselje, zbog značaj- Milenkom (9) i Aleksom (17).
Prilikom bombardiranja stanovništvo je nije koncentracije ljudi na relativno malom Sumirajući rezultate angloameričkog
zahvatila panika. Magla koja se nadvila nad prostoru, bio je pravi masakr. Tijela nekih bombardiranja, Narodna zaštita bilježi da
sarajevskom kotlinom ometala je avijatičare od stradalih su pronađena, mnoga su od si- je od siline zračnog udara na području Sa-
da detektiraju ciljeve, stoga su bombe baca- line bombi i razbuktale vatre izgorjela, neka rajeva kobnog 8. septembra 1944. godine
ne nasumično duž Miljacke. Bombe težine su bila iznakažena do neprepoznatljivosti, poginulo 255 ljudi, ali najviše izbjeglica, te
250 kilograma pale su na gusto naseljene a neka raznesena tako da njihovi posmrtni je ranjeno oko 60 izbjeglica i 95 lica samo
ulice, Cicin Han, Soukbunar, Mjedenica, ostaci nisu mogli biti sakupljeni. na području Kovačića i Vraca. Devastaciju
Bistrik, Medrese, Pirin brijeg, Sagrdžije, Zbog nemogućnosti da budu identifici- grada i stradanje njegovih stanovnika lokal-
Golobrdica, Kečina, Glođina, Čemerlina, rana, pojedina pronađena trupla ubilježena ni novinari opisuju kroz prizmu potresnih
Hrgića, što je rezultiralo velikim materi- su kao N. N. lice s kratkim opisom da je u prizora kojima su svjedočili na licu mjesta:
jalnim i ljudskim gubicima. pitanju “žena razmrskane glave”, “žena raz- “tiela žena i djece, tiela majka i njihovog
Direktnim pogocima potpuno je srušeno mrskana lica sa pletenicama”, “musliman- poroda, ležala su raztrgana i raznesena uz
oko 98 prizemnih i jednospratnih kuća, teže ka oko 40 godina”, “žena oko 18 godina”, pobiene domaće životinje, koje je ovaj sviet
je oštećeno oko 117 kuća koje su se od pada “muškarac jako razvijen bez glave”, “žena u hranio i nekako životario u ovim težkim
projektila našle udaljene 15-20 metara, lakše komadićima”. Među poginulim izbjeglicama ratnim vremenima”.
je oštećeno 100, a 117 stambenih objekata kojima je utvrđen identitet bilo je lica razne
zadobilo je neznatna oštećenja. Također su starosne dobi, od jednomjesečne bebe Zden- CRNI SEDMI NOVEMBAR
stradali muslimanski vjerski objekti: dža- ke Klasan do osamdesetogodišnjeg starca Nadlijetanje angloameričkih aviona bilo
mija te Hadži Sinanova tekija kao “jedan Osmana Kusture. Posebno tragične bile su je tokom novembra 1944. godine svakodnev-
od najdragocjenijih kulturno-vjerskih spo- sudbine porodice Šehović, koja je izgubila no i toliko učestalo da se zračna opasnost
menika starog Sarajeva”. članove tri generacije (Huta, 65; Hudema, oglašavala po nekoliko puta na dan. U ka-
Ispod ruševina uništenih i oštećenih 38; i dva dječaka školskog uzrasta Fehim, snim poslijepodnevnim satima 5. novembra
kuća izvučeno je oko 130 tijela. Zbog ra- 10, i Bajro, 8), ili Jusufović iz Foče, koja je deset aviona bacilo je 30-ak bombi na šire
zorne moći bombi, znatan broj ljudi je bio ostala bez šest ženskih članova (Zlatija, 18; gradsko područje: Alipašin Most, Švraki-
toliko unakažen da su ostali neidentificira- Mejra, 12; Murta, 6; Devleta, 6; Munira, no Selo, Dolac Kolonija i Pofalići. Ciljevi
ni. Ranjeno je oko 150 lica. Dokasno u noć 35; Hatidža, 35). Kako su zajedno stradali su bili vojni, a kolateralnom se štetom može
pripadnici Narodne zaštite radili su na iz- i prethodno živjeli u teškim izbjegličkim smatrati potpuno ili djelimično oštećenje
vlačenju ranjenih iz ruševina. Ranjenicima okolnostima, poginule izbjeglice kolektiv- nekoliko privatnih stambenih objekata,
je ukazivana najnužnija medicinska pomoć no su pokopane. te pogibija jedne i ranjavanje četiri osobe.
na licu mjesta, nakon čega su svi upućeni u Stradanja su bila teška i u užem centru Kulminacija angloameričkih zračnih na-
Državnu bolnicu radi temeljitog ljekarskog grada, gdje su ginule skoro cijele porodi- pada nad Sarajevom desila se dva dana ka-
pregleda. U narednih desetak dana nastavilo ce s djecom. Tragična je sudbina domaćice snije, sedmog novembra, kada je u razornom

STAV 14/1/2022 71