Page 34 - STAV broj 328

POLITIKA

poginulo 220 osoba, a 1.700 ranjeno. Xi-
njiang, poput Tibeta i Inner Mongolije,
ima poseban status autonomne provincije.
Xinjiang, čije je značenje udaljena provin-
cija, teritorijalno je najveća kineska fede-
ralna jedinica koja se prostire na šestini
teritorije Kine. Ova provincija bogata je
prirodnim resursima, vrijednim minera-
lima, naftom i gasom. Oko 40 posto re-
zervi uglja kojim raspolaže Kina nalazi
se upravo u ovoj provinciji. Iako zauzima
15 posto teritorije Kine, u Xinjiangu živi
tek 22 miliona stanovnika (0,02 posto od
ukupnog broja stanovništva). Ujguri su u
etničkom pogledu turskog porijekla i pri-
padaju sunitskom mezhebu islama. Ima
ih oko 12 miliona. Govore ujgurskim je-
zikom iz porodice tursko-altajskih jezika. Pekingu decenijama su planski naseljavale SMETNJA INICIJATIVI “POJAS I PUT”?
Ujguri dijele i druge kulturološke odredni- Han-Kineze u ovu pokrajinu. Procjenju- Najprominentniji pokret Ujgura u eg-
ce bliske drugim narodima Srednje Azije. je se da je broj Han-Kineza u Xinjiangu zilu jeste Svjetski ujgurski kongres, koji je
Kao većinski autohtoni narod u Xinjian- od 1949. do danas s 220 hiljada porastao dugo predvodila Rebiya Kadeer, bogata
gu, iako ih ima i na visokim položajima u na 8,4 miliona, što je skoro 40 posto od poslovna žena i aktivistkinja koja je duži
državnoj strukturi i Komunističkoj parti- ukupne populacije Xinjianga. period provela u kineskim kazamatima.
ji Kine, Ujguri su općenito nezadovoljni Istini za volju, postoje u Xinjiangu Kadeer uživa podršku moćnih političkih
svojim lošim ekonomskim i društvenim određene snage iz reda ujgurske popu- krugova u Washingtonu i čest je gost i su-
statusom, a najviše se protive procesu lacije koje se bore za otcjepljenje ove re- govornik visokih američkih dužnosnika
kulturne asimilacije i marginalizacije u gije i osnivanje nezavisne države Istočni bez obzira na partijsku pripadnost. “Pokret
korist većinskih Han-Kineza i, naravno, Turkestan. Zbog njihovih aktivnosti, Pe- za oslobođenje Istočne Republike Turke-
kršenjem vjerskih i kulturnih prava. Po- king je tokom proteklih nekoliko godi- stan”, koji predvodi Anwar Yusuf Turani,
sebno su frustrirani državnom politikom na uveo niz mjera u cilju eliminacije bilo zalaže se za otcjepljenje Xinjianga od Kine,
koja favorizira Han-Kineze konfučijanske koje prijetnje od terorizma, građanskog a njegove ideje nisu bez presedana s obzi-
tradicije, koji u Kini čine 90 posto popula- rata ili secesionizma. U egzilu, na zapadu, rom na to da su, uz pomoć nekadašnjeg
cije. Zanimljiva je, pak, činjenica da drugi posebno u Americi, Kanadi, Njemačkoj i SSSR-a, Ujguri 1945. proglasili nezavisnu
muslimani Kine koji dijele slično etničko u Turskoj, postoje dijasporske zajednice republiku Istočni Turkestan, koji je 1949.
porijeklo, a koji su poznati kao Hui-mu- Ujgura čije se političke organizacije za- vraćen pod kineski suverenitet. Turani je
slimani, koji kao većinske zajednice žive lažu za veću ravnopravnost, autonomiju 2004. osnovao i Vladu istočnog Turkestana
u drugim provincijama, ili su disperzirani i slobodno ispoljavanje vjerskih, etnič- u egzilu, sa sjedištem u Americi. Treći je
širom Kine, nisu problematični za vlasti u kih, kulturnih i demokratskih političkih “Islamski pokret za nezavisnost Istočnog
Pekingu i nivo tolerancije za njih puno je prava Ujgura. Neke od ovih grupa imaju Turkestana”, organizacija koju je Vlada
veći u odnosu na etničke Ujgure budući i radikalnije zahtjeve koji traže secesiju SAD-a za vrijeme administracije Georga
da su Ujguri specifično vezani za Xinjia- od Kine i posebnu državu i oni su naj- W. Busha proglasila terorističkom, da bi u
ng i da nikad nisu zaboravili svoju drevnu veća prijetnja vlastima u Pekingu upra- januaru 2012. bio skinut s liste teroristič-
historijsku domovinu Istočni Turkestan vo zbog podložnosti instrumentalizaciji kih organizacija.
o kojem sanjaju. Kako bi pacificirali Xi- protiv Kine od strane njenih protivnika Poseban problem za Peking predstav-
njiang i proveli razvojnu ekonomsku stra- i mogle bi biti iskorištene radi geopoli- ljaju ujgurski ekstremisti koji su djelovali u
tegiju ove strateški značajne regije i dove- tičkog i geostrateškog nadmudrivanja iz- Afganistanu, Siriji, Iraku i drugim blisko-
li je na nivo istočnih provincija, vlasti u među SAD-a i Kine. istočnim ratištima, a koji posjeduju ratne
vještine i ideološki su spremni na gerilsku
borbu, pa čak i terorističke metode i asime-
Najnovije tenzije između Washingtona i Pekinga i svojevrsni trični oblik rata protiv interesa Pekinga u
hladni rat između ove dvije supersile dodatno je pitanje pograničnim dijelovima Kine, pa i unutar
same Kine, ali posebno u zemljama Sred-
položaja Ujgura u Xinjiangu smjestio u fokus globalnog nje i Južne Azije, gdje Kina ima značajne
interesa, s obzirom na to da je Ujgurska autonomna regija ekonomske interese, koje bi radikalne gru-
pe oružanih ujgurskih grupacija eventual-
Xinjiang postala jedno od glavnih poprišta globalnog no mogle ugroziti i time usporiti najveću
geopolitičkog nadmetanja između SAD-a i Kine. Ujgursko infrastrukturnu i razvojnu globalnu ini-
cijativu u novijoj povijesti modernog čo-
pitanje, stoga, postalo je okosnica američke kritike Kine u vječanstva, inicijativu “Pojas i put”, koju
domenu politike ljudskih prava, zasjenivši slične političke je predsjednik Kine Xi Jinping prvi put
inaugurirao za vrijeme posjete Kazahsta-
probleme u pokrajinama Tibet i u Hong Kongu, područjima nu 2013, a koja je zamišljena kao novi put
Kine u kojima Peking sve više provodi politiku čelične svile u višetračnom smjeru, kopnom i mo-
rem, od Kine preko Srednje Azije, Bliskog
pesnice u cilju nacionalne homogenizacije i unitarizma. istoka, Afrike, Evrope. Budući da SAD na

34 18/6/2021 STAV