Page 59 - STAV broj 167
P. 59
stoljeću. Tatarske snage, poznate po svom na poljski jezik objavljen je 1858. godine kolonizacije, a vojna služba odvijala se
vojničkom umijeću, trebale su pomagati u dva sveska. Od kraja 19. stoljeća Tatari po principu obaveznog služenja za sve
vojsci Kneževine u borbi s Teutonskim su se služili i primjercima Kur’ana štam- muškarce. Tatarske jedinice učestvovale
i Malteškim viteškim redom za Samogi- panim u Kazanju (danas: Tatarstan, Ru- su u svim vojnim poljskim pohodima:
tiju, Livoniju i Pomeraniju. Tatari su se sija) a poslije i onim uvezenim iz Turske Bici kod Grinvalda (1410), Trinaesto-
uglavnom naselili u susjedstvu velikih ili arapskih zemalja. godišnjem ratu za Gdanjsko primorje
političkih i privrednih centara: Grodno, (1454–1466), na strani Stefana Batoryi-
Vilnius, Trakaj, Kaunas i Minsk. Vojnici Specifične hamajlije ili molitvenici, ja u borbi protiv Moskve za Livoniju
su dobili i ograničene plemićke povlasti- stoljećima prisutni u tatarskoj tradiciji, sa- (1578–1582), u Bici kod Kirholma (1605),
ce, o kojima svjedoči i razvijena rodovska drže molitve, pojašnjenja vjerskih obreda, na poljskoj strani u poljsko-turskim ra-
heraldika. Dobili su povlasticu da ostanu nizove molitvi i drugih pobožnih tekstova, tovima u 17. stoljeću, u Velikom sjever-
u svojoj vjeri – islamu, kao i dopuštenje tabele s muslimanskim kalendarom... Pi- nom i Sedmogodišnjem ratu u redovi-
za podizanje muslimanskih bogomolja – sane su arapskim pismom, kako na arap- ma saksonske vojske, kada je formiran
džamija, te otvaranje grebalja – mezarja. skom, tako i na poljskom, turskom i bje- tatarski puk pod vodstvom pukovnika
U poljskom se jeziku tako uvriježila riječ loruskom jeziku. Bile su najpopularnija Aleksandra Ułana. Od polovine 18. sto-
mizar za islamska greblja. vrsta rukopisne islamske vjerske knjige ljeća tatarske čete sve se češće nazivaju
na teritoriji nekadašnje Velike Kneževi- ulanskim. Prelaskom Napoleonove Ve-
OBLICI ČUVANJA VJERSKOG ZNANJA ne Litvanije. Čuvane s naročitim pošto- like armije na teritorij Litvanije 1812.
vanjem i prenošene s koljena na koljeno, godine, formiran je tatarski eskadron
Religija Tatara više od šesto godina hamajlije su predstavljale osnovni izvor pod vodstvom Samuela Ułana.
sunijski je islam, koji su ispovijedali i vjerskog znanja Tatara.
njihovi preci iz Zlatne horde. Sloboda Povratom poljske nezavisnosti 1919.
vjere jamčena im je privilegijama koje U tatarskom muslimanskom druš- godine, u obnovljenoj vojsci počelo je for-
su im davali litvanski kneževi i poljski tvu koristili su se i rukopisni, a potom i miranje Tatarskog ulanskog puka “Mustafa
kraljevi. Živeći daleko od glavnih mu- štampani muhiri – ukrasne pločice kojima Achamtowicz”, poznatog i kao “Tatarska
slimanskih centara, podizali su džamije se pripisivala sveta ili magijska funkci- konjica”. Puk je 1920. godine učestvovao
koje arhitekturom odudaraju od sličnih ja. Najčešće su sadržavali dijelove teksta tokom Poljsko-sovjetskog rata u pohodu
vjerskih objekata širom muslimanskog Kur’ana. Koristili su se i kao ukrasi u bo- na Kijev i u odbrani Warszawe. Nakon
svijeta, te su osnivali mezarja u novim gomoljama i kućama, kao iskaz pobožnosti rata, jedinica je zbog pretrpljenih gubita-
mjestima boravka. To su bile najprimjet- autora i vlasnika, te čuvali kuću i ukućane ka rasformirana. Prvi eskadron 13. puka
nije manifestacije prisustva Tatara na te- od nesreća. Zaštitnu funkciju, na osnovu vilniuskih ulana formiran je 1936. godi-
ritoriji Poljske. Najvažniji vodič u živo- vjerovanja u magičnu moć pisane riječi, ne i određena mu je posebna uniforma
tu Tatara na granici Poljske i Litvanije, imali su i rukopisni fragmenti kur’anskih te dodijeljena zastava u obliku perjanice.
kao i u životu svakog muslimana, bio je ajeta u obliku molitvenih svitaka – dova Regruti tatarskog porijekla upućivani su
Kur’an. Rijetki su imali pristup izvornoj (dalawar, hramotka) ili komada papira – u ovaj eskadron. Pod komandom ritmaj-
svetoj knjizi, a vjera predaka prenosila se zapisa (nuska). stera Aleksandra Jeljaszewicza eskadron je
usmenim i pismenim predanjima, u obliku učestvovao u odbrani Poljske od Njemačke
kitaba i hamajlija. Sam Kur’an s izvornim U SLUŽBI POLJSKE DRŽAVE 1939. godine, a tokom Drugog svjetskog
arapskim tekstom umnožavan je za lične rata definitivno je završena historija ta-
potrebe stoljećima, a njegov prvi prijevod Vojna služba bila je osnovna obave- tarske vojske u Poljskoj.
za Tatara kako bi dobili zemlju. Njiho-
vo naseljavanje imalo je karakter vojne
Džamija u Bochonikima Između svjetskih ratova
u Poljskoj je živjelo
oko 6.000 Tatara, koji
su molitvu obavljali u
sedamnaest džamija i
dva mesdžida. Duhovno
vodstvo muslimana u
ovoj zemlji preuzeo je
Muslimanski vjerski savez u
Republici Poljskoj, osnovan
1925. godine. Parlament
Republike Poljske usvojio
21. aprila 1936. godine
Zakon o odnosu države i
Muslimanskog vjerskog
saveza u Republici Poljskoj,
priznavši time islam za
zvaničnu religiju u Poljskoj
STAV 17/5/2018 59
