Page 26 - STAV broj 431

DRUŠTVO

radnika, u NOP se uključuje i dio službe-
nika Islamske zajednice. Od osoba iz vrha
Islamske zajednice aktivno su pomagali NOP
hercegovački muftija hfz. Omer ef. Džabić i
penzionirani šerijatski sudija iz Banje Luke
Muhamed ef. Maglajlić. Četiri imama bili su
vijećnici AVNOJ-a i ZAVNOBiH-a: hadži
Mehmed Mujkić (Kotor-Varoš), hadži hafiz
Halil ef. Sarajlić (Prnjavor), Omer Maksumić
(Konjic) i Sulejman Topić (Velika Kladuša).
Također, u istaknute pripadnike Ilmijje koji
su podržavali NOP, pored ostalih, treba spo-
menuti Ibrahina Begića (Koraj) i Hadžiju
Hasića (Aladinići u Hercegovini). Neki ima-
mi su i ubijeni od Nijemaca zbog saradnje s
partizanskim pokretom. Posebnu političku
težinu i značaj imao je proglas 34 imama i
imama matičara Bosanske krajine u martu
1944. godine, oni su se obratili svim Boš-
njacima i predstavnicima Ilmijje u Bosni i
Hercegovini, Sandžaku, Makedoniji i Cr-
noj Gori, otvoreno pozivajući na zajednič-
ku borbu protiv okupatora s drugim naro-
dima u okviru NOP-a, naglašava Bećirović. rušenja džamija i njihovom rasporedu po re- pitanja. Ne ulazeći u razloge i motive, tre-
U spomenutom proglasu džematskih imama publikama, kao ni o razaranju drugih obje- ba reći, primjećuje Bećirović, da je režimska
s oslobođene teritorije oni, između ostalog, kata Islamske zajednice. statistika u narednim godinama umanjiva-
poručuju da “pozdravljaju prilaženje velike Prema podacima Vakufske direkcije, u la broj razorenih džamija i drugih vjerskih
većine Muslimana Bosanske krajine na stra- Bosni i Hercegovini je tokom rata potpuno objekata Islamske zajednice tokom rata od
nu NOP-a i u redove NOV-a“, te da se “po- ili djelimično stradalo 412 različitih vrsta 1941. do 1945. Tako u informaciji koju je
nose s mladim muslimanskim brigadama objekata u vlasništvu Islamske zajednice. Komisija za vjerska pitanja Bosne i Herce-
NOV, kao i svim onim muslimanima koji Od ovog broja, 47,08 posto ili 194 objek- govine dostavila istoimenoj državnoj komi-
se ma gdje i u bilo kom obliku bore protiv ta su potpuno uništena, dok je 52,91 posto siji u novembru 1951. godine stoji da je na
okupatora i njegovih sluga ustaša i četnika”. djelimično oštećeno. Od ukupnog broja teritoriji BiH uništeno 38, a teško oštećeno
devastiranih objekata, 62,37 posto ili 257 54 objekta Srpske pravoslavne crkve, te 18
STRADANJE IMOVINE I LJUDI objekata otpadalo je na džamije i mekte- uništenih i tri oštećena objekta Katoličke
Kada je riječ o stradanju objekata Islam- be. Tokom rata razorene su 132 džamije ili crkve. U istoj informaciji je navedeno da su
ske zajednice u Jugoslaviji, teško je pouzda- 32,03 posto od ukupnog broja devastiranih 93 džamije razorene u Bosni i Hercegovi-
no utvrditi bilans tog uništenja. Na osnovu objekata. Od toga, 40,1 posto džamija je pot- ni. Ipak, i ovi umanjeni podaci o stradanju
podataka Državne komisije za utvrđivanje puno uništeno, a 59,09 posto je djelimično džamija u Bosni i Hercegovini svjedoče da
ratne štete koji su prikupljeni u poslijerat- oštećeno. Mekteba je stradalo 125. Među su najveća razaranja u Drugom svjetskom
nom razdoblju može se konstatirati da su uništenim objektima Islamske zajednice u ratu bila na objektima Islamske zajednice.
pustošenja i pljačkanja vjerskih objekata bila Bosni i Hercegovini bile su i medrese. Pot- Stradanje objekata Islamske zajednice u
ogromna. Prema podacima navedene komi- puno je uništeno pet medresa: Srebrenica, ovim područjima Bosne i Hercegovine (Go-
sije, a koje je objavio dr. Nikola Živković u Bihać, Kladanj, Čajniče i Gračanica, dok su ražde i Trebinje) uzrokovala su sistematski i
knjizi Ratna šteta koju je Njemačka učinila dvije medrese djelimično oštećene Goražde planski izvođena razaranja, paljenja i pljač-
Jugoslaviji u Drugom svjetskom ratu, u Jugo- i Zenica. Navedeni podaci koje je prikupila kanja od četničkih jedinica na ovom prosto-
slaviji je srušeno ili oštećeno 750 džamija. Vakufska direkcija u Sarajevu tokom 1946. ru. Ova činjenica Bećiroviću je govorila da
Pri tome, nastavlja Bećirović, treba reći da godine nisu se poklapali sa podacima koje su prostori najvećeg stradanja bošnjačkog
isti autor nije objavio podatke o lokacijama je kasnije objavljivala Komisija za vjerska naroda u Bosni i Hercegovini bili istovre-
meno i prostori najvećeg uništavanja islam-
skih objekata, vjerski objekti Bošnjaka bili
Reisul-ulema nije odobravao ustašku politiku masovnog su na meti genocidnih poduhvata velikosrp-
protjerivanja i istrebljenja srpskog i jevrejskog skih vojnih formacija. Stoga su i postignuti
tako užasni rezultati u satiranju materijalnih
stanovništva, te se tim povodom na različite načine vrijednosti bošnjačke civilizacije i kulture.
Prema nepotpunim podacima Ule-
ograđivao od takvih postupaka. Kao primjer navodimo ma-medžlisa u Sarajevu, ukupno je od 6.
i njegovo pismo potpredsjedniku Vlade NDH Džaferu aprila 1941. do 31. augusta 1946. godine na
području Bosne i Hercegovine ubijeno, umrlo
Kulenoviću, u kojem je tražio zaštitu pravoslavnog i nestalo 289 službenika Islamske zajednice.
Prema iskazanim podacima Ule-
stanovništva od ustaškog nasilja. On je pitao Kulenovića ma-medžlisa u Sarajevu, stradali služ-
da iskoristi svoju poziciju i založi se za garantiranje benici imali su sljedeća zvanja: 78 ima-
ma, 74 mualima, 65 imama i mualima,
života i imetka pravoslavnog stanovništva. 52 matičara, 14 mujezina, 2 muderisa,

26 9/6/2023 STAV