Page 81 - STAV broj 197
P. 81
su: široki ambitus, bogata melizmatika, nade u uspješnu ljubav, a ponekad su i Sarajeva, godina II, knjiga II, Saraje-
učestala primjena aliteracija, ponavljanje na specifičan način odražavale ljubavnu, vo, 1966, 61-86.
cijelih rečenica ili njihovih dijelova, te duševnu bol. Taj način pjevanja sefar- Diaz-Maz Paloma, Los Sefardies Historija
veoma čujno umetanje uzvika aman koji dskih pjesama odlikuje se i grupisanjem Lengua y Cultura, Riopiedras ediciones,
se pjeva silabično i melizmatično. Te u strofe koje odgovaraju melodiji, tako Barcelona, 1986.
kompozicije bile su izvođene i na drugi da se strofa od četiri osmeračka stiha, Armistead, S. G.: En torno al romancero sefar-
tzv. “sevdalijski način”. Jasno je da se te ponekad proširena refrenom, nastavlja di. Hispanismo y balcanismo de la tradicion
ravne pjesme u melizmatičkom izvođe- s dva osmeračka stiha koja se u drugoj judeo-espanola (Con un estudio entromu-
nju u više karakteristika podudaraju sa polovini melodije pjevaju po drugi put sicologico por I.J. Katz), Madrid, 1982.
sevdalinkama. Takva izvođenja usko su uz prvu polovinu. Izrael Isak, Prije osnivanja “La benevolen-
vezana za ljubavne sadržaje. Dijatonički cije”, Jevrejski život 10, 1924.
karakter i slobodan ritam usko su, pak, Karakteristika je ovog stila da refren Kamhi Samuel, Jezik, pjesme i poslovice bo-
vezani za sefardski način izvođenja i sa- obavezno sadrži turske uzvike aman ili sanskohercegovačkih Sefarda, Spomenica
mih romansi u tursko-muslimanskom đanum (slično kao u narodnoj poeziji). 400 godina od dolaska Jevreja u BiH
stilu. Bili su i drugi načini izvođenja Kod Sefarda refren aman kasnija je ver- 1566.-1966, Sarajevo, 1967.
naročito starijih romansi i ponekih lju- zija arapske riječi amanu, koja je karak- J. Kršić, “Cantigas srpescas” Davida Kam-
bavnih pjesama. Ti muzički oblici izvo- teristična za poneke harće i moašahe iz hija, Jevrejski glas, 1934, 9-11.
đeni su ravnomjernije i s umjerenijim srednjovjekovne andaluzijske tradicije. S. Maestro, O svjetovnoj i sinagogalnoj mu-
ritmom bez prekida, ali upotrebom skro- Po drugoj verziji koju su iznijeli Armi- zici kod Sefarda, Spomenica “La Bene-
mnije melizmatike. Specifičnost načina stat i Silvermann u tekstu Exlamaciones volencije”, Beograd, 1924.
izvođenja sefardskih romansi ogleda se turcas y otros rasgos orientales en el romance- Pinto Avram, Jevreji Sarajeva i Bosne i Her-
u primjetnoj razlici između zapadnog ro judeo-espanol, ovaj je arabizam preuzet cegovine, Sarajevo, 1987.
i istočnog sefardskog područja. Odlike direktno iz turske poezije. Samuel M. Elazar, EL ROMANCERO
ovog zadnjeg jesu dijatonički pristup me- JUDEO-ESPANOL, Sarajevo, 1987.
lodiji i stil rubato, tj. slobodniji tretman BIBLIOGRAFIJA Tadić Jorjo, Jevreji u Dubrovniku do polovi-
ritma u tehničkom smislu izvođenja, te ne XVII stoljeća, Sarajevo, 1937. (izdala
fraze u vidu deklamacijskog recitativa Dr. Moritz Levi: Die Sepharadim in Bo- “La Benevolencija”)
koji uvode u ornamentalne melizme jesu snien, Sarajevo, 1911. Baruh Kalmi, Eseji i članci, Sarajevo 1952.
karakteristike dosta starijih sefardskih Pulido Fernandez Angel, Espanoles sin pa-
romansi u turskom stilu. Stil izvođenja Spomenica o proslavi 30. godišnjice Jevrej- tria, Madrid, 1905.
sevdalinki mnogo je utjecao na njih, dok skog kulturno-potpornog društva “La M. Attias, Romancero sefardi: romanzas y
je skoro u potpunosti bio karakterističan Benevolencija”, Sarajevo, maja 1924. cantes populares en judeo-espanol, Jeru-
za nove sefardske, većinom ljubavne pje- salem, 1956.
sme koje su pjevane u stilu sevdalinki i Jevrejski Almanah, Izdanja Saveza jevrej- R. Kamhi – J. Papo, SAČUVANO OD
one su bile pune derta, zbog sevdaha i skih opština Jugoslavije, Beograd, go- ZABORAVA, Zagreb, 2000. n
dina 1954, 1955/56, 1957/58, 1959/60,
1961/62, 1965/67. i 1968/70.
Bejtić Alija, Sijavuš-pašina daira u Sa-
rajevu, Prilozi za proučavanje istorije
STAV 13/12/2018 81
