Page 39 - STAV broj 400

Sulejmana Zakonodavca, neposredno po kafu prijeteći: ‘Ako koji Vlah zapali, satraću na to da je vani bilo nevrijeme. Tadašnji
osmanskom osvajanju Krupe 1565. godine, ga mandalom, pa moja može carevu platiti.’ imam džamije Šemsi-efendija protestirao je
na tabiji iznad današnje katoličke crkve. Uz U mjesecu novembru došao je naš kajmekam kod nadređenog oficira zbog skrnavljenja
džamiju sagrađen je i mekteb. Ova džamija iz Kostajnice i odmah smo poznali da smo svetosti ove Božije kuće i tražio da vojni-
podignuta je poput ostalih tvrđavskih dža- u carskom zdravnju zakriljeni, i da rečeni ci smjesta izvedu konje iz džamije. Oficir i
mija, sultanovom naredbom, ali nije bila hafiz i njegovo društvo s manje sile prolazi vojnici nisu se mnogo osvrtali na imamove
vakuf, jer je njena izgradnja bila finansi- kroz čaršiju.” Ovako je pisao dopisnik, pra- pritužbe i drsko su odbili njegov zahtjev.
rana, kako je i bila praksa tog vremena, iz voslavac, Sarajevskog cvjetnika iz Bosanske Dok je trajala rasprava imama s oficirom,
državnih sredstava iz kojih su finansirani Krupe. Drugi imami, mujezini i mutevelije iznad džamije je iznenada sijevnula munja
i troškovi njenog održavanja. Džamija je stare Gradske džamije, zasad, nisu poznati. i stravična eksplozija groma odjeknula je
imala stalnog imama, koji je bio član tvr- Utvrđeni grad Krupa stalno je bio na u njenoj unutrašnjosti. Dva-tri konja po-
đavske posade. U to su vrijeme imami, uz udaru neprijateljskih vojski, ponajviše au- gođena gromom ležala su mrtva. Vidjevši
dizdare i njihove zamjenike, u odnosu na strijske vojske čije su čete opsjedale Krupu to, vojnici u velikoj žurbi i strahu izvedoše
druge, izuzev običnih nefera, bili najčešći 1581, 1690, 1692, 1693. i 1716. godine i tom preostale konje iz džamije.
službenici u tvrđavama. prilikom palili su, robili i ubijali. U ovim Stara Pazardžik ili Gradska džamija
Prvih su decenija imami dolazili iz napadima i krupska tvrđava s džamijom za- imala je imama-hatiba, muallima, muje-
unutrašnjosti Osmanskog carstva, iz kra- dobila je mnoga oštećenja, što je iziskivalo zina i muteveliju. Postoje naznake da je
jeva koji su ranije pali pod osmansku vlast i njenu obnovu. Krupski je grad, koliko se džemat imao i pomoćnog imama. Džami-
a obrazovani su izvan Bosne. Osnivanjem zna, popravljan 1783, 1785. i 1816. godine. ja je izdržavana zahvaljujući vakufu koji je
vjerskih obrazovnih institucija na novo- Zna se da je za popravku Starog Grada Kru- 1893. godine obuhvatao drvenu kuću, dr-
osvojenim područjima stvorile su se pret- pe 1785. godine određena svota od 10.383 venu pekaru, zidanu zgradu s mektebom i
postavke za stvaranje kadra obrazovanog u groša od čega je država dala 7.783 groša. Nije imamskim stanom, dvije bašče, pet orani-
Bosni. Imamima, kao i ostalim posadnici- poznato je li obnova tvrđave uključivala i ca, četiri šljivika, tri mezaristana, tri njive
ma, dodjeljivani su timari za njihove služ- obnovu džamije. Krupska tvrđava napušte- i šest šuma. Vakufska imovina Pazardžik
be obično u vrijednosti od 1.400 do 1.600 na je nakon 1833. godine i prepuštena zubu džamije izdavana je pod zakup ili je davana
akči. Nakon zatvaranja tvrđava i ukidanja vremena. Džamija je još jedno vrijeme bila na korištenje imamu džamije.
njihovih posada, imami su nastavili obav- u funkciji, a onda je i ona napuštena i pre-
ljati svoje dužnosti, ali kao obični vjerski puštena propadanju. Njene ruševine bile su
službenici. U vrijeme vladavine Osmanli- vidljive do Okupacije 1878. godine.
ja postojala je praksa da umrle službenike
nasljeđuju na dužnosti njihovi potomci, GRADSKA DŽAMIJA U MAHALI
naravno, ako su bili sposobni i kvalificira- PAZARDŽIK
ni, stoga je moguće da su neki imami stare Novu gradsku džamiju podigle su dže-
Gradske džamije u Bosanskoj Krupi pripa- matlije na obližnjem brežuljku neposredno
dali istim porodicama. pored tvrđave, vjerovatno u prvoj polovi-
Nije poznato ko su bili imami tvrđavske ni 19. stoljeća. Kako se na prostoru ispod
džamije u Bosanskoj Krupi. Vrlo je vjero- tvrđave, na kojem se u osmansko vrijeme
vatno da je jedan od njih bio Ahmed-efen- nalazio i znatan broj kuća, odvijala trgovi-
dija Halkić, kadija iz vremena kapetana na različitom robom, tako je taj cjelokupan
Derviš-bega Krupića (1833), s obzirom na prostor nazvan “Pazardžik”, što u prijevodu
to da su imami često bili i kadije a nije po- s turskog jezika znači mali pazar (trgovište).
znato da se tada u Bosanskoj Krupi, pored Novosagrađena džamija tako je, pored na-
Gradske, nalazila još koja džamija. Poznato ziva “Gradska”, dobila i novo ime “Pazar-
je da je imam u Gradskoj džamiji bio ha- džik džamija”.
fiz Selimanović efendija, rodom iz Bosan- Prema pisanju etnologa Milana Kara-
skog Novog, međutim, ne možemo sigurno novića, u neposrednoj blizini džamije, na
odrediti je li ovaj imam službovao u staroj mjestu današnje pravoslavne crkve, nala-
(tvrđavskoj) ili novoj Gradskoj Pazardžik zilo se manje jezero. Prilikom pripreme
džamiji. Spomen na njega nalazimo u dopisu gradilišta za džamiju, iskopanom zemljom
jednog pravoslavca iz Bosanske Krupe objav- zasipano je jezero i prostor između kula u
ljenom u listu Sarajevski cvijetnik (Đulšeni krupskoj tvrđavi. Džamija je bila manjih
Saraj) decembra 1869. godine: “Dolazimo dimenzija, izgrađena od kamena i pokrive-
vam javiti, da već u oktobru mjesecu ove na drvenom šimlom (šindrom). Imala vitku
godine bijaše se razbolio krupski kajmekam drvenu munaru, koja je izlazila iz strmog
Ibrahim-aga, pa s dozvoljenjem mutesari- krova. Do danas je sačuvano nekoliko starih
fa Bihaćkoga sandžaka otišao u Kostajnicu crno-bijelih fotografija Bosanske Krupe na
da se liječi. Za vrijeme njegovoga odsustva, kojima se jasno vidi stara Gradska džami-
neke osobe turske stadoše napadati na hri- ja s vitkom i skladnom drvenom munarom
stjane i za ništa ih biti i psovati nemilom otvorenog tipa. Vakufsko zemljište izdavano je i kme-
psovkom. Osobito se je u tom odlikovao Za Gradsku ili Pazardžik džamiju veže tovima. Poznato je da je jedna vakufska
neki hodža gradske džamije, hafiz rodom iz se zanimljivost iz perioda okupacije Bosne parcela u Bosanskoj Krupi bila izdata pod
Novoga, zvani Selimanović. Ovaj zađe dru- i Hercegovine od strane Austro-Ugarske kmetovski odnos izvjesnom kmetu Svila-
gi dan mjeseca ramazana kroz čaršiju te po monarhije 1878. godine. U prvim danima ru, dok se u naselju Zborište kod Velike
trgovačkim dućanima stade razbijati lule, okupacije austrougarski konjanici sklonili su Kladuše nalazilo kmetovsko selište pod
otimati iz ruku i bacati kamiše, prolijevati svoje konje u Pazardžik džamiju, s obzirom kmetom Velimirom, koje je sadržavalo 39

STAV 4/11/2022 39