Page 361 - Hayatın Gerçek Kökeni

Zamans›zl›k ve Kader Gerçe¤i

bilemeyiz. Bu da zaman›n mutlak bir gerçek olmad›¤›n›, sadece bir alg›
biçimi oldu¤unu gösterir.
Zaman›n bir alg› oldu¤u, 20. yüzy›l›n en büyük fizikçisi say›lan Eins-
tein'›n ortaya koydu¤u Genel Görecelik Kuram› ile de do¤rulanm›flt›r. Lin-
coln Barnett, Evren ve Einstein adl› kitab›nda bu konuda flunlar› yazar:
Salt uzayla birlikte Einstein, sonsuz geçmiflten sonsuz gelece¤e akan
flaflmaz ve de¤iflmez bir evrensel zaman kavram›n› da bir yana b›rak-
t›. Görecelik Kuram›'n› çevreleyen anlafl›lmazl›¤›n büyük bölümü, in-
sanlar›n zaman duygusunun da renk duygusu gibi bir alg› biçimi
oldu¤unu kabul etmek istemeyiflinden do¤uyor... Nas›l uzay maddi
varl›klar›n olas›l› bir s›ras› ise, zaman da olaylar›n olas›l› bir s›ras›-
d›r. Zaman›n öznelli¤ini en iyi Einstein'in sözleri aç›klar: "Bireyin ya-
flant›lar› bize bir olaylar dizisi içinde düzenlenmifl görünür. Bu dizi-
den hat›rlad›¤›m›z olaylar 'daha önce' ve 'daha sonra' ölçüsüne gö-
re s›ralanm›fl gibidir. Bu nedenle birey için bir ben-zaman›, ya da öz-
nel zaman vard›r. Bu zaman kendi içinde ölçülemez. Olaylarla say›-
lar aras›nda öyle bir ilgi kurabilirim ki, büyük bir say› önceki bir olay-
la de¤il de, sonraki bir olayla ilgili olur. 412
Einstein, Barnett'in ifadeleriyle, "uzay ve zaman›n da sezgi biçimleri
oldu¤unu, renk, biçim ve büyüklük kavramlar› gibi bunlar›n da bilinçten
ayr›lamayaca¤›n› göstermifl"tir. Genel Görecelik Kuram›'na göre "zama-
n›n da, onu ölçtü¤ümüz olaylar dizisinden ayr›, ba¤›ms›z bir varl›¤›
yoktur." 413
Zaman bir alg›dan ibaret oldu¤una göre de, tümüyle alg›layana ba¤-
l›, yani göreceli bir kavramd›r.
Zaman›n ak›fl h›z›, onu ölçerken kulland›¤›m›z referanslara göre de-
¤iflir. Çünkü insan›n bedeninde zaman›n ak›fl h›z›n› mutlak bir do¤ruluk-
la gösterecek do¤al bir saat yoktur. Lincoln Barnett'in belirtti¤i gibi "rengi
ay›rdedecek bir göz yoksa, renk diye bir fley olmayaca¤› gibi, zaman› gös-
terecek bir olay olmad›kça bir an, bir saat ya da bir gün hiçbir fley de¤il-
dir." 414
Zaman›n göreceli¤i, rüyada çok aç›k bir biçimde yaflan›r. Rüyada gör-
düklerimizi saatler sürmüfl gibi hissetsek de, gerçekte herfley birkaç daki-
ka hatta birkaç saniye sürmüfltür.

359