Page 231 - Risale-i Nur - Mesnevi-i Nuriye

234 MESNEVÎ-Î NURİYE

mabud ittihaz ettikleri kocaman şems, Âlem Sarayında lüküs
vazifesiyle muvazzaf müsahhar bir memur ve bir hizmetkârdır.
Malûmdur ki, lâmba hizmetini gören camid bir şeyin ibadete, yani
mabud olmaya hiç liyakatı var mıdır?
Üçüncü Nükte: Kur'an'ın takib ettiği Makasıd-ı Esasiye ve
Anasır-ı Asliye: Ubudiyetle Tevhid, Risalet, Haşir, Adalet olmak üzere
dörttür. Diğer bahsettiği mes'eleler ancak bu maksadlara vesilelerdir.
Bu itibarla vesilelerde yapılacak tafsilât, ol babdaki kavaide muhaliftir.
Çünki malayani ile iştigal, maksadı geri bırakıyor. Bunun içindir ki,
bazı mesail-i kevniyede Kur'an-ı Mu'ciz-ül Beyan ihmal veya ibham
veya icmal yapmıştır. Ve keza Kur'anın muhatablarından kısm-ı ekseri
avamdır. Avam sınıfının Hakaik-i İlahiyenin ince ve müşkil kısmına
fehimleri kadir değildir. Ancak temsil ve icmaller ile fehimlerine
yakınlaştırmak lâzımdır. Bunun içindir ki Kur'an, kesret ile temsilleri
Zikrediyor. Ve istikbalde keşfedilecek bazı mesailde de icmal yapıyor.
Dördüncü Nükte: Bu Nükte Mütercim tarafından tayyedil-
miştir.
Beşinci Nükte: Müellif-i Muhteremi tarafından tayyedilmiştir.

ALTINCI KATRE: Kur'an başka Kelâmlar ile mukayese
edilmez. Aralarında münasebet yoktur. Evet Kelâmın Ulviyetine,
Kuvvetine, Hüsnüne, Cemaline Kuvvet veren Mütekellim, Muhatab,
Maksad, Makam olmak üzere dört şeydir. Ediblerin zannettikleri gibi
yalnız makam değildir. Demek, bir Kelâmın Derece-i Kuvvetini
anlamak istediğin zaman; fâiline, muhatabına, gayesine, mevzuuna bak.
Bunların dereceleri nisbetinde kelâmın derecesi anlaşılır.

Evet meselâ: O Kelâm Emir veya nehiy olursa, İrade ve Kudreti
tazammun ettiğinden derecesine göre tezauf ediyor. Meselâ: Kur'anın

ِ
ِ
ي علقَا ءامس َ َ يو ا كء ٓام ي عَلبا ضرَا ٓاي Âyetiyle, Sema ve Arza verdiği
ٓ
ْ
ُ
َ ْ
ْ
َ َ
ُ َ َ
Emrin tazammun ettiği yüksek ve kat'î irade ve Kudret ile derhal Semaî
sehab çekilir, arz da suyunu yutar. Ve keza Arz ve Semaya
تئا Âyetiyle verilen Emri itaatla kabul etmelerinden,
ِ ِ
ً
اهرَك ْ ْ عوَط اي ْ َ
ً ا وَا
ْ