Page 128 - Gözdeki Mucize

Gözdeki Mucize

Transdusin, rodopsinle tepkimeye girmeden önce GDP isimli

bir başka moleküle bağlıdır. Rodopsin'e bağlandığı anda, GDP'den
ayrılır ve GTP isimli yeni bir moleküle bağlanır. Artık 2 protein
(rodopsin ve transdusin) ve 1 kimyasal molekül (GTP) birbirine
bağlanmış durumdadır. Bu yeni yapının tümüne "GTP-transdusin-
rodopsin" ismi verilir.

Ancak daha işlem yeni başlamıştır. GTP-transdusinrodopsin
adlı yeni birleşim, hücrenin içinde önceden beri var olan "fosfodies-
teraz" adlı bir başka proteinle bağlanmaya uygun bir yapıdadır. Bu

bağlanma zaman geçirilmeden hemen yapılır. Bu bağlanmanın
sonucunda ise fosfodiesteraz proteini, yine daha önceden hücre
içinde var olan cGMP isimli bir molekülü parçalama özelliği kaza-
nır. Bu işlem birkaç tane değil, milyonlarca protein tarafından ger-
çekleştirildiği için, hücrenin içindeki cGMP oranı hızla düşer.

Peki tüm bunların görmeyle ilgisi nedir? Bu sorunun cevabını
bulmak için, bu ilginç kimyasal reaksiyon zincirinin son aşamasına
bakalım:

Hücrenin içindeki cGMP yoğunluğunun düşmesi, hücrenin

içindeki "iyon kanalları"nı etkileyecektir. İyon kanalları dediğimiz
şey, hücre içindeki sodyum iyonlarının sayısını düzenleyen protein-
lerdir. Normalde cGMP molekülleri, hücreye dışarıdan sodyum
iyonları taşımakta, bir başka molekül de fazla iyonları dışarı atmak-
ta ve böylece denge sağlanmaktadır. Ancak cGMP moleküllerinin
sayısı azalınca, hücredeki sodyum iyonlarının da sayısı azalır. Bu
sayı azalması, hücre içinde elektriksel bir dengesizlik meydana geti-

rir. Bu elektriksel dengesizlik, hücreye bağlı olan sinir hücrelerini
etkiler ve bizim "elektrik uyarısı" dediğimiz şey oluşur. Sinirler
bunları beyne aktarır ve orada da "görme" dediğimiz işlem yaşanır. 34

Kısacası tek bir foton, retinadaki hücrelerin tek birisine çarpmış
ve birbirini izleyen zincirleme reaksiyonlar sayesinde hücrenin bir

126