Page 144 - Gizli El Bosna'da

142 'G‹ZL‹ EL' BOSNA'DA

H›rvatlara bir ç›k›fl yolu açm›flt›. Ama Bosnal›lar için böyle bir hami yoktu; S›r-
bistan'a ve onu destekleyip manipüle eden "gizli el"e karfl› tek bafllar›nayd›lar.
Bu "gizli el"in yapt›¤› müdahalelerden biri ise son derece hayati bir
önem tafl›yordu. Bu müdahale, Bosna'ya ba¤›ms›zl›k konusunda verdikleri
sahte güvenceydi. Avrupa Ekonomik Toplulu¤u, ba¤›ms›zl›k ilan etme konu-
sunda karars›z olan Izetbegovi¡ yönetimine, e¤er Bosna ba¤›ms›zl›k ilan eder-
se hem AET hem de BM taraf›ndan tan›naca¤› ve böylece "H›rvatistan formü-
lü" ile, yani birkaç "s›yr›k"la, Belgrad'›n gazab›ndan kurtulaca¤› konusunda
garanti vermifllerdi. Bosna hükümetine, ba¤›ms›zl›k konusunda bir referandu-
ma gitme tavsiyesinde bulunmufllar, bu "demokratik" yolun Bosna'y› uluslara-
ras› toplulu¤un himayesi alt›na sokaca¤› izlenimini vermifllerdi. 5
Bu bir aldatmacayd›. Bir yandan Belgrad'›n tüm sald›rgan ve yay›lmac›
politikalar›na yeflil ›fl›k yakarken, bir yandan da Bosna'ya "siz ba¤›ms›zl›k ilan
edin, biz sizi tan›r›z, S›rplar da bir fley yapamaz" mesaj›n› veriyorlard›. Ancak
Bosnal›lar için alternatif yoktu; uluslararas› topluluk içinde, Milo§evi¡'e "bira-
derlik" ba¤› ile ba¤l› olan bir "gizli el"in var oldu¤unun fark›na varmalar› o an-
da mümkün de¤ildi. Bunun yan›nda, birkaç yüzy›ld›r kültürel etkisi alt›nda
olduklar› Bat›n›n, "insani de¤er"leri gerçekten biraz da olsa önemsedi¤ini ve
bu yüzden biraz da olsa "ilkeli" davranaca¤›n› san›yorlard›.
Bu, en büyük yan›lg›lar›yd› ve üç buçuk y›ll›k savafl›n sonunda elde ede-
cekleri en büyük ders de, bu yan›lg›dan kurtulmak, Bat› dünyas›n›n içinde yer
alan "gizli el"in gerçek kimli¤ini tan›mak olacakt›.

‹lk Kurflunlar
AET taraf›ndan teflvik edilen referandumun sonuçlar› 2 Mart 1992 saba-
h› aç›kland›. Bosnal› S›rplar›n büyük bölümü taraf›ndan boykot edilen oyla-
mada, ezici bir ço¤unluk ba¤›ms›zl›k istiyordu. Bu, sonucu bekleyen Bosnal›
S›rp paramiliterler için adeta bir bafllama vurufluydu. Hemen Saraybosna'daki
Parlamento binas›n›n yak›nlar›na barikatlar ve "sniper" (keskin niflanc›) mev-
zileri kurdular. Mazeretleri, önceki gün düzenlenen bir dü¤ün töreninde bir
S›rp'›n s›radan bir anlaflmazl›k nedeniyle iki Müslüman genç taraf›ndan vu-
rulmufl olmas›yd›. Bu olay üzerine kendilerini korumak için siper tuttuklar›n›
söylediler. Bosna'daki "iç savafl" görünümlü iflgal art›k bafllam›fl gibiydi.
Ancak Saraybosnal› halktan binlerce kiflinin "bar›fl" ad›na sokaklara dö-
külüp S›rp barikatlar›n›n önünde gösteri yapmas›, tansiyonu biraz düflürdü ve
söz konusu iflgali birkaç hafta daha geciktirdi.
Fakat bu k›sa dönemde Bosnal›lar için oldukça tehlikeli bir geliflme
daha yafland›. Mart ay› içinde H›rvat lideri Tudjman ile Milo§evi¡ biraraya gel-