Page 6 - YARMUHAMMEDOV J. DORIVOR_O’SIMLIKLAR_FLORASI_VA_SISTEMATIKASI_FANIDAN

MAVZU: KIRISH. FAN HAQIDA TUSHUNCHA. FANNING TA’RIXI,

MAQSADI VA VAZIFALARI.

Fanning maqsadi va vazifalari
"Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi" fanini o‘qitishdan maqsad–

talabalarga dorivor o‘simliklarning morfologik tuzilishi, hayotiy shakli,
klassifikatsiyasi, tarqalishi, dorivor o‘simliklarning ahamiyati, tabiatda tutgan
o‘rnini o‘rgatish asosida fundamental bilimlar berish, hamda botaniqa fanida

sistematik va geobotaniq izlanish usullarining nazariy va amaliy asoslarini
o‘rgatishdan iboratdir.
Fanning vazifasi – uni o‘rganuvchilarga:

dorivor o‘simliklarni morfologik tahlil qilish;
-dorivor o‘simlik turlarini aniqlash usullarini

-dorivor o‘simliklarni haytiy shaklini tahlil qilish
-yer sharida va mintaqlar bo‘yicha tarqalish qonuniyatlari o‘rgatish;
-flora, sistematika va geobotaniqasining asosiy mazmuni bilan tanishtirish;
-gerbariy yig‘ish, fitoцenozlarga ta’rif berish usullarini o‘rgatish;

dorivor o‘simliklar bioekologik qonuniyatlarini amaliyotga tadbiq etish
–fanning asosiy vazifalariga kiradi.
2
Yer kurrasi umumiy maydonining (510 ming.km ) bo‘lagini quruqlik,
2
qolgan qismi (361 mln.km ) ni esa dunyo okeani tashkil etadi. Quruqlik va suv
muxitini o‘simliklar olamining nixoyatda rang-barang bir-biriga shakl va
to‘zilishi jixatidan o‘xshash bo‘lmagan turlari egallagan. Ma’lum bo‘lishicha, еr

kurrasida 500 000 o‘simlik va 1000 000 dan ortiq hayvonlar turi xayot kechiradi.
Shunday ekan, еr kurrasida tarqalgan jamiiki tirik mavjudotlarning yarmi
o‘simliklardan iborat. Ammo Yer kurrasi tirik qismi umumiy massasining 97%i

o‘simliklar olamiga taalluqli bo‘lib, uning faqat 0,03% ini hayvonot olami tashkil
etadi. Muhimi shundaki, o‘simliklar olami xar yili 172 mlrd. tonna murakkab
organik modda sintez qiladi. Birgina shu raqamning o‘zi o‘simliklar, jamiiki,

hayvonot olami insoniyat uchun naqadar muhim ahamiyatga ega ekanligidan
dalolat beradi.
O‘simliklar rangi, tuzilishi, xayot tarzi jixatidan bir-biridan farq qiladi.

O‘simliklarning suv o‘tlari, zamburug’lar, shilimshiqlar, sporali va urug’li (ochiq
va yopiq urug’li) guruhlari Quruqlik va suv muhitida keng tarqalgan. Ularning
ko‘pchiligi avtotrof o‘simliklar bo‘lib, organik moddalarni mustaqil ravishda
sintez qiladi. Ammo baktyeriyalar, zamburug’lar va shilimshiq singarilar organik

moddalar sintez qilish qobiliyatiga ega emas. Tayyor moddalar bilan oziqlanuvchi
va o‘z tanasini boshqa tirik organizm hisobiga shakllantiruvchi organizmlar

geterotrof organizmlar deb yuritiladi va ma’lum o‘xshash xususiyatlariga ko‘ra,
o‘simliklar olami qatoriga kiritiladi.

6