Page 48 - Бурханова электрон Монография 2024
P. 48
таркибидаги умумий фосфор ва калий миқдори экин турининг
таркиби, яъни озиқа элементига боғлиқ ҳолда ўзгарган. 2010 йилга
келиб, кузги буғдой экилгандан кейин сидерат экинлари экилган
вариантда умумий фосфорнинг миқдор кўрсаткичи экин турлари
бўйича бир-бирига яқин бўлиб, 0,355-0,598% ни ташкил қилди.
Унинг миқдори мульчаланган вариантларда юқорилиги кузатилди.
Тажрибанинг учинчи 2011-йилига келиб, ғўза экилган тажриба
вариантларида иккинчи йилда мульчаланган ўсимлик қолдиқлари
таъсирида умумий фосфор миқдорининг мульчаланган вариант-
ларнинг юқори қатламларида назоратга нисбатан юқорилиги
кузатилди. Назорат вариантининг 0-15 см қатламида умумий
фосфорнинг миқдори 0,373% бўлса, мульчаланган вариантларда эса
унинг миқдори 0,458% ни ташкил қилди.
2009-йил тажрибанинг бошланиш даврида умумий калий
миқдори тажриба майдонининг ҳайдов қатламида назорат
вариантида 2,02% ни, мульчаланган вариантда эса 3,00% ни ташкил
қилади. Ҳайдов ости қатламида эса ялпи калийнинг миқдори 1,42-
2,00% атрофида тебраниб туради. 2010- йилда буғдойдан кейин
экилган, сидерат экинлари остидаги умумий калийнинг миқдори
учинчи мульчаланган вариантда 1,94 % бўлганлиги аниқланди.
Қолган вариантларда умумий калийнинг миқдори назорат
вариантида 1,61%, иккинчи вариантда эса 1,37% ташкил этди.
Юқорида қайд этилган вариантлардан кўринадики, кузга бориб
умумий калийнинг миқдори назорат вариантда кескин ошганлиги
билан фарқланади. 2011-йил таҳлил маълимотлари кўрсатишича
кузги, баҳорги берилган калийли ўғитлар таъсирида умумий
калийнинг миқдори ҳамма вариантларда айниқса мульчаланган
вариантларда кескин ошганлигини кўриш мумкин.
2009-йил тупроқдаги нитратнинг миқдори биринчи вариантда
ҳайдов қатламидаги миқдори 28,2 мг/кг бошқа вариантларга
нисбатан юқори, қолган вариантларнинг хайдов қатламларида
нитрат миқдори 40,6-44,4 мг/кг бир текисда тақсимланган. Кузга
бориб ғўза ўсимлиги томонидан нитратни ўзлаштирилиши ҳисобига
ҳамма вариантларда унинг миқдори кескин камайишига, яъни 16,6-
28,2 мг/кгга олиб келди. Шундай бўлишига қарамасдан, учинчи
вариантда яъни мульчаланганда нитратнинг миқдори ҳайдов
қатламида 17,5-21,9 мг/кг ташкил этди. 2011 йил тажриба
натижаларига кўра ғўза экилган вариантларда нитратнинг миқдори
мульчаланган вариантларнинг 0-15 см ли қатлам чуқурлигида 45,7
47