Page 701 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn V: Vaên hoùa - Xaõ hoäi  701

Nhiều nơi, quân cờ mặc quần áo như thường, nhưng có thêm chiếc biển khắc hoặc
viết chữ theo bộ cờ, như vậy mỗi nước đi, nếu quân cờ di chuyển phải mang theo chiếc
biển của mình. Tại mỗi vị trí của bàn cờ đều có một chiếc ghế để quân cờ ngồi.

Sau khi quân cờ đã vào các vị trí, một hồi trống dài nổi lên, hai đấu thủ cờ mặc áo dài,
khăn xếp xuất hiện để được giới thiệu danh tính, mỗi người cầm một cây cờ đuôi nheo
ngũ sắc nhỏ để chỉ huy trận đánh. Quanh sân, hàng trong thì khán giả ngồi, hàng ngoài
đứng, chăm chú vào ván cờ. Khi cờ đến hồi gay cấn, cả sân xôn xao, một nước xuất thần,
cả sân đều ồ lên khoái trá. Bên lề sân có một cái trống to thỉnh thoảng được gióng lên
một hồi điểm cho những nước đi. Khi tướng bị chiếu, tiếng trống dồn dập, đám đông lại
càng đông hơn, đã náo nhiệt lại càng náo nhiệt thêm.

Trải qua thời gian và lịch sử, cờ người tại thị xã Quảng Yên vẫn luôn giữ cho mình
nét đẹp truyền thống của một trò chơi dân gian trí tuệ, mang đậm bản sắc Việt Nam.
Đấu vật

Đấu vật (hay còn gọi là đánh vật, chọi vật) mang tính cổ truyền, có ở hầu hết các tỉnh
miền Bắc Việt Nam. Tại thị xã Quảng Yên, đấu vật được tổ chức nhiều trong các lễ hội
truyền thống: lễ hội Tiên Công tại xã Cẩm La (hai cụ Thượng trong nghi thức đấu vật
tượng trưng), lễ hội Đại Kỳ Phúc tại các xã, phường: phường Cộng Hòa, xã Liên Vị, xã
Sông Khoai, phường Phong Cốc, xã Hiệp Hòa hay vào ngày tế lễ tại nhà thờ dòng họ (họ
Lê, họ Hoàng của xã Liên Hòa)... trên địa bàn của thị xã.

Một trận đấu có hai người vật với nhau gọi là một keo vật, những thế vật gọi là
“miếng” (miếng để chế ngự đối thủ, lừa để ngáng hoặc đội đối thủ lên). Một đô vật giỏi
không chỉ cần khỏe mà còn phải nhanh nhẹn để có thể hạ đối phương với những miếng
vật bất ngờ. Người chơi phải là phường đô vật mới đánh được, có miếng có mẹo, phải
luyện tập từ trước, khi vào vật mỗi người đứng mỗi bên.
Trước khi vật, hai đối thủ cùng nhau lên đài, múa tay co chân, đi lại rình miếng lẫn
nhau. Sau đó, họ xông vào ôm lấy nhau mà vật. Có hai người làm nhiệm vụ phất cờ và
đánh trống trong lúc các đối thủ vật nhau. Người đánh trống cầm một chiếc trống khẩu
ghé vào tai các đô vật đánh ba tiếng một như để khuyến khích thúc giục. Người phất
cầm cờ cán dài để ngăn cản người xem khỏi lấn vào sân vật và phất cờ theo nhịp trống
khi có người thắng cuộc để cổ động người thắng. Lúc vật, khi biết mình bị “bắt bài” (gọi
là lỡ miếng), đô vật liền nằm bò sát đất, mặc cho đối phương vằn bốc nhằm tránh bị nhấc
khỏi mặt đất và chỉ nhổm dậy khi đối phương hở cơ. Hai hình thức tấn công chủ đạo của
vật truyền thống là những miếng ngáng, miếng đệm làm cho đối phương ngã xuống và

những miếng bốc để nhấc bổng đối thủ lên.
Theo lệ, muốn thắng phải vật cho đối phương “ngã ngựa trắng bụng” (làm đối phương
ngã ngửa xuống sàn), “lấm lưng trắng bụng” (lưng chạm đất, bụng ngửa lên trời) hoặc
nhấc bổng được đối phương lên.

Đấu vật có giải chính và giải phụ. Giải chính (một giải) dành cho đô vật thắng suốt
thời gian mở hội. Giải phụ (có thể nhiều giải) dành cho các đô vật chỉ thắng một keo vật
bất kỳ. Người phá giải là người chiến thắng nhà vô địch năm trước và một số đô vật khác.