Page 719 - Trinh bay Dia chi Quang Yen (Ver-2020 online)

Phaàn V: Vaên hoùa - Xaõ hoäi  719

Bài vè “Đời phu mỏ” kể về nỗi tủi nhục của người nông dân bị lừa gạt đi làm phu mỏ
khổ cực trăm bề. Cùng với đó là những đoạn miêu tả cảnh làm quần quật trên tầng, dưới
lò và cảnh ăn, ở của phu mỏ thật cảm động.

“ ... Có kẻ sang có người giàu

Nhất bọn chủ thầu làm khoán mỏ than

Ngồi mát mà ăn bát vàng

Bóc sức lao động hàng ngàn dân phu
Đã xe nhà lại ô tô

Chồng làm ông chủ vợ như bà hoàng...”

II. Nghệ thuật dân gian

1. Khái quát về nghệ thuật dân gian

Vùng đảo Hà Nam thị xã Quảng Yên là vùng đất được hình thành gắn với quá trình
quai đê lấn biển của các vị Tiên Công vào thế kỷ XV. Những lớp người di cư từ Thăng
Long, Thái Bình, Hải Dương... tới vùng đất này đã mang theo những nét đẹp truyền
thống khiến Quảng Yên trở thành nơi hội tụ văn hóa đặc sắc.

Nghệ thuật dân gian Quảng Yên là nghệ thuật của những cư dân nông nghiệp vùng
đồng bằng cửa sông, cửa biển nên vừa có tính nội đồng, vừa có tính hướng biển. Trong
quá trình sinh sống, cư dân đã tiếp thu, sáng tạo nên hoặc làm phong phú thêm những
loại hình nghệ thuật phản ánh sự đa dạng của đời sống văn hóa, tinh thần như: hát
đúm, chèo, tuồng, hò biển... Mỗi loại hình nghệ thuật sử dụng chất liệu, ngôn từ mang
màu sắc riêng. Nếu như chèo, tuồng là nghệ thuật sân khấu, thì hát đúm, hò biển lại

là những làn điệu dân ca mộc mạc gắn liền với đời sống của cư dân. Tuy khác nhau về
không gian, cách biểu diễn nhưng các loại hình đều thể hiện những tâm tư, tình cảm
của con người, ngợi ca tình yêu đất nước, tình cảm lứa đôi, niềm hăng say lao động...
Trải qua thời gian, cùng với việc lưu giữ những yếu tố nghệ thuật tốt đẹp, nhiều loại
hình nghệ thuật dân gian đã biến đổi để phù hợp với bối cảnh mới của thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhân dân.

2. Các loại hình diễn xướng tiêu biểu

Hát đúm
Hát đúm (hay còn gọi là hát ghẹo, hát nói) là lối hát đối đáp bắt nguồn từ những câu

nói giản dị hằng ngày, được nhân dân biến tấu có vần, có điệu.

Xưa kia ở Quảng Yên, hát đúm phổ biến ở nhiều làng xã như: Nam Hòa, Yên Giang,
Yên Hải, Tiền An... Không gian diễn xướng của hát đúm thường diễn ra trong các lễ hội
và trong lao động sản xuất, trên đồng ruộng, trên sông, trên biển, giữa khung cảnh bình
dị của đời sống thường ngày. Được cất lên từ tiếng lòng của nhân dân nên những lời hát
cũng gần gũi, giản dị, như hương đồng cỏ nội, như bản chất của người quê mộc mạc,