Page 274 - 206206ebbd60d49765e8b3fbf5adc1e6_1_tmp

Lai chẳng hạn. Nhìn rộng ra Ấn Ðộ hay Úc châu, Hongkong
hay Ma Cao đều nằm dưới chế độ thuộc địa Anh cho mãi tới
đệ nhị thế chiến (1939-1945), và những nước này bây giờ phát
triển và tiến bộ ra sao thì ai cũng đã thấy rõ. Không có một
quốc gia nào thoát khỏi nền cai trị của Anh mà phải trả một
giá quá đắt về nhân mạng và tài nguyên của quốc gia như
là ba nước Ðông Dương thuộc Pháp, nhất là Việt Nam của
chúng ta. Và cũng không có một nước nào do Ðảng Cộng Sản
lãnh đạo giành độc lập cả, cũng chỉ ở Ðông Dương thuộc Pháp
và cũng chỉ có Việt Nam, Lào mà thôi. Nhiều quốc gia ở Phi
Châu thuộc địa Pháp, nay dù độc lập vẫn không tiến xa như
Algerie chẳng hạn. Cả ba nước Ðông Dương hiện được Liên
Hiệp Quốc xếp vào hạng nghèo nhất của thế giới thứ ba. Với
những dẫn chứng này của lịch sử, thì chắc mọi người đều thấy
nếu Việt Nam ở dưới chế độ thực dân Anh thì Việt Nam ngày
nay chắc không ở dưới chế độ Cộng Sản, không đói nghèo
lạc hậu như hiện nay và đặc biệt nhân quyền và tự do chắc sẽ
được tôn trọng hơn nhiều.

3. Thưa Giáo Sư, trước khi có sự xuất hiện của Cộng Sản trên
chính trường Việt Nam, theo ông Hòa Ước Patenotre có những điểm
nào không phù hợp với điều kiện tự trị của Việt Nam?
- Việt Nam trong thời cận đại từ 1802-1945 là thuộc sự cai
trị của triều đình Nhà Nguyễn sau khi Gia Long thống nhất
sơn hà và lên ngôi năm 1802. Vì chính sách bế môn tỏa cảng
và nhất là việc cấm đạo ngặt nghèo dưới triều Minh Mạng và
Tự Ðức nên đã tạo cớ cho thực dân Pháp đến xâm lăng bờ cõi
nước ta. Nếu đề nghị canh tân của Nguyễn Trường Tộ được
triều đình Nhà Nguyễn chú tâm thực hiện và nếu áp dụng
được một chính sách ngoại giao mềm dẻo thì Việt Nam (cũng
như Thái Lan dưới thời vua Chulalongchorn) đã thoát khỏi
được hai gọng kềm của đế quốc Anh và đế quốc Pháp, để ít
nhất là cũng được như Thái Lan ngày nay. Trở lại với câu hỏi
liên quan đến hòa ước Patenotre (1884) hay còn gọi là hòa ước
Giáp Thân. Trước khi ký hòa ước này với Pháp, đúng hơn, là
trước hòa ước Giáp Tuất (1874), Việt Nam trên danh nghĩa là
một quốc gia độc lập thống nhất từ Nam chí Bắc theo chế độ
quân chủ nhưng với hòa ước Giáp Tuất (1874), Việt Nam mất

Lê Đình Cai - Ký sự Khúc Quanh Định Mệnh - 273