Page 254 - RAQAMLI TRANSFORMATSIYA DAVRIDA PEDAGOGIK TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

vazifalar orqali baholash metodikasi qo‘llanildi. Masalan, ular badiiy matn asosida
hikoya yaratish, syujetni davom ettirish yoki muallif g‘oyasini o‘z talqinida bayon qilish
vazifalarini bajarishdi. Ushbu amaliy mashg‘ulotlar o‘quvchilarning fantaziyasini
rivojlantirish, turli yondashuvlar bilan muammolarni hal etish va ijodiy fikrlashni
oshirishga xizmat qildi.
Shuningdek, tadqiqotda badiiy adabiyotdan foydalanishning samaradorligini
aniqlash uchun eksperimental va nazorat guruhlari tashkil etildi. Eksperimental
guruhda badiiy matnlar orqali kreativ fikrlashni rivojlantirishga qaratilgan maxsus
dars metodikasi qo‘llanildi, nazorat guruhida esa an’anaviy dars metodlari davom
ettirildi. Ushbu yondashuv tadqiqot natijalarini solishtirish va badiiy adabiyotning
kreativ fikrlashni shakllantirishdagi pedagogik ahamiyatini aniq ko‘rsatishga imkon
berdi. Ushbu tadqiqotda 5-sinf o‘quvchilarida kreativ fikrlash ko‘nikmalarini
shakllantirish jarayonida badiiy adabiyotning pedagogik ahamiyatini aniqlash
maqsad qilingan. Tadqiqot ilmiy-uslubiy yondashuvlarga asoslangan bo‘lib, unda
empirik va nazariy metodlardan foydalanilgan. Empirik tadqiqotlar doirasida
o‘quvchilar bilan amaliy mashg‘ulotlar, interaktiv darslar va badiiy matnlarni tahlil
qilish orqali ularning kreativ fikrlash darajasi o‘rganildi. Shu bilan birga, so‘rovnoma,
intervyu va test metodlari yordamida o‘quvchilarning fikrlash qobiliyati, ijodiy
tafakkuri va matnni talqin qilish ko‘nikmalari baholandi. Nazariy metodlar sifatida
pedagogik adabiyotlarni tahlil qilish, psixologik va didaktik tadqiqotlar natijalarini
solishtirish, badiiy adabiyotning ta’lim jarayonidagi o‘rni va ijodiy fikrlashga ta’sirini
o‘rganish ishlatilgan. Shu yo‘l bilan tadqiqot badiiy adabiyot orqali kreativ fikrlashni
rivojlantirishning samarali metodlarini aniqlash va ularni maktab darslarida qo‘llash
imkoniyatlarini baholashga qaratilgan. Tadqiqot jarayonida o‘quvchilarni ijodiy
vazifalar orqali baholash metodikasi qo‘llanildi. Masalan, ular badiiy matn asosida
hikoya yaratish, syujetni davom ettirish yoki muallif g‘oyasini o‘z talqinida bayon qilish
vazifalarini bajarishdi. Ushbu amaliy mashg‘ulotlar o‘quvchilarning fantaziyasini
rivojlantirish, turli yondashuvlar bilan muammolarni hal etish va ijodiy fikrlashni
oshirishga xizmat qildi. Shu bilan birga, o‘quvchilarning ijodiy ishlaridagi erkinlik
darajasi, tasavvurlarining boyligi va matnni talqin qilishdagi innovatsion
yondashuvlari maxsus baholash mezonlari orqali tahlil qilindi. Tadqiqotda badiiy
adabiyotdan foydalanishning samaradorligini aniqlash uchun eksperimental va
nazorat guruhlari tashkil etildi. Eksperimental guruhda badiiy matnlar orqali kreativ
fikrlashni rivojlantirishga qaratilgan maxsus dars metodikasi qo‘llanildi, nazorat
guruhida esa an’anaviy dars metodlari davom ettirildi. Bu yondashuv tadqiqot
natijalarini solishtirish va badiiy adabiyotning kreativ fikrlashni shakllantirishdagi
pedagogik ahamiyatini aniq ko‘rsatishga imkon berdi. Shuningdek, tadqiqot
davomida o‘quvchilarning kreativ fikrlashini rivojlantirish jarayonida motivatsion va
ijtimoiy-kommunikativ komponentlar ham e’tiborga olindi. Masalan, guruh ishlari,
munozaralar va ijodiy loyihalar orqali o‘quvchilar o‘z fikrini erkin ifodalashga o‘rgatildi,
bir-birining g‘oyalaridan ilhom oldi va hamkorlikda ijodiy yechimlar topishga intildi.
Bu esa ta’lim jarayonini yanada interaktiv va samarali qildi.
Tadqiqot metodologiyasining yana bir muhim jihati – baholash tizimidir.
O‘quvchilarning ijodiy vazifalari maxsus baholash mezonlari asosida tahlil qilindi:
matnni tushunish, fantaziya darajasi, muammolarni yechish usullari va ijodiy
g‘oyalarini amalga oshirish qobiliyati. Shu tarzda, tadqiqot badiiy adabiyotning
nafaqat bilimlarni, balki o‘quvchilarning kreativ va tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini 252
rivojlantirishdagi pedagogik ahamiyatini aniq ko‘rsatishga imkon berdi.

I SHO‘BA:

Sifatli ta’lim – barqaror taraqqiyot kafolati: xorijiy tajriba va mahalliy amaliyot

https://www.asr-conference.com/