Page 390 - RAQAMLI TRANSFORMATSIYA DAVRIDA PEDAGOGIK TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH ISTIQBOLLARI

• Moliyaviy bozorlarda: AI algoritmlari risklarni aniqroq baholash orqali
investorlarni qoʻllab-quvvatlashi mumkin, ammo bozor psixologiyasidagi
kutilmagan emotsional reaksiyalarni (panika, “qochish effektlari”) oldindan
hisoblash qiyin.
• Isteʼmolchilar xatti-harakatida: personalizatsiya qilingan reklama va xarid
prognozlari samaradorlikni oshiradi, lekin bu jarayon isteʼmolchida “tanlov
illyuziyasi” yoki qaror charchoqlarini kuchaytirishi mumkin.
• Mehnat bozorida: AI asosidagi tahlillar ishga qabul qilish va karyera
rivojlanishida obʼektivlikni oshirsa-da, insoniy kompetensiyalarni faqat
raqamlar orqali baholash ijtimoiy adolat nuqtai nazaridan savollar tugʻdiradi.
Demak, nazariya va amaliyot solishtirilganda, asosiy xulosa shuki: AI iqtisodiy
qarorlarni qoʻllab-quvvatlovchi kuchli vosita, ammo inson psixologiyasi va ijtimoiy
muhit faktorlarini inkor etmasdan uygʻunlashtirilgandagina samarali boʻladi.

XULOSA
Yuqoridagi tahlillar shuni koʻrsatadiki, sunʼiy intellekt iqtisodiy psixologiyada
yangi imkoniyatlar yaratmoqda: qaror qabul qilish jarayonini tezlashtirish,
maʼlumotlarga asoslangan tahlillarni aniqlashtirish va shaxsiylashtirilgan
yondashuvlarni kengaytirish mumkin boʻlmoqda. Shu bilan birga, inson psixologiyasi,
emotsional va ijtimoiy determinantlarning AI modellarida toʻliq inobatga olinmasligi
muhim cheklov boʻlib qolmoqda.
Asosiy nazariy xulosalar quyidagicha:
• Inson qarorlarida ratsional va irratsional omillar uygʻunlashib ketadi, AI esa
koʻproq ratsional qirralarni qoʻllab-quvvatlaydi.
• Xulq-atvor iqtisodiyoti nazariyalari (Kahneman, Tversky, Thaler) sunʼiy intellekt
qoʻllanilishida ham dolzarb boʻlib qolmoqda.
• AI vositalari inson kognitiv imkoniyatlarini kengaytiradi, lekin haddan tashqari
texnologiyaga tayanish psixologik mustaqillik va ijtimoiy qadriyatlarga salbiy
taʼsir koʻrsatishi mumkin.
Kelajak istiqbollari shuni koʻrsatadiki, iqtisodiy psixologiyada AI integratsiyasi
uchta asosiy yoʻnalishda rivojlanadi:
1. Gibrid qaror tizimlari – inson va AI qarorlarini uygʻunlashtirish, emotsional va
ijtimoiy omillarni hisobga oladigan kompleks modellar yaratish.
2. Etik va ijtimoiy muvozanat – iqtisodiy samaradorlikni oshirish bilan birga,
shaxsiy avtonomiya, adolat va ijtimoiy masʼuliyatni taʼminlash.
3. Kognitiv rivojlanish va taʼlim – AI vositalaridan insonning iqtisodiy savodxonligi,
psixologik barqarorligi va kreativ salohiyatini oshirishda foydalanish.
Shunday qilib, sunʼiy intellekt va insoniy omillar uygʻunlashgan holda iqtisodiy
psixologiya nafaqat shaxsiy muvaffaqiyatlar, balki jamiyat taraqqiyoti uchun ham
kuchli transformatsion resurs boʻlishi mumkin.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROʻYXATI
1. Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision
under risk. Econometrica, 47(2), 263–291.
2. Thaler, R. H. (2015). Misbehaving: The making of behavioral economics. New
York: W.W. Norton & Company.
3. Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality. New York: Harper & Row. 388

II SHO‘BA:

Sun'iy intellekt va insoniy munosabatlar transformatsiyasi: shaxsdagi muvaffaqiyatlar va rivojlanish istiqbollari

https://www.asr-conference.com/