Page 213 - FEN_24.02.2024_Neat

V

FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

Köprü Kurma “Durgun bir suya atılan taşın su yüzeyinde oluşturduğu hareketlenmeleri gözlemlediniz
mi? Sizce ses dalgaları da su dalgaları gibi gözle görülebilir mi?” vb. sorular yöneltilerek
sesin dalgalar hâlinde yayılmasına dikkat çekilerek su ve ses dalgaları arasında köprü
kurulabilir.
“Doktorlar “stetoskop” denilen aletle iç organların sesini nasıl duyabilmektedir?” vb.
sorular yöneltilerek sesin yayılmasıyla günlük yaşamdaki olay ve durumlar arasında köprü
kurulabilir.
“Müzisyenler, müzik aletlerinden farklı sesler çıkarmak için ne yapıyorlar? Gök gürültüsü
ile bir telefon sesi arasındaki fark nedir? Bir köpek ve kedinin çıkardığı ses dalgaları farklı
mıdır?” vb. sorular yöneltilerek farklı olgu ve olaylar ile sesin frekansı arasında köprü
kurulabilir.

Öğretme-Öğrenme FB.8.4.1.1.
Uygulamaları Öğrencilerin ses ile ilgili ön öğrenmelerini açığa çıkarmak için açık uçlu sorular sorula-
bilir. Öğrenciler gruplara ayrılarak diyapozon, diyapozon tokmağı, cetvel, şişe, kalem vb.
malzemeler kullanarak sesin oluşumu ve sesin yayılmasına ilişkin gözlemler yapmaları is-
tenir (KB2.2). Öğrencilerin grup içinde farklı roller alarak görev bilinciyle yardımlaşmaları
istenebilir (D20, D4). Gözlem sonuçlarından yola çıkarak sesin niteliklerini belirlemeleri
istenir. Alexander Graham Bell’in telefonu icat etmeden önce sesin tel üzerinde iletimini
incelediği ifade edilerek öğrencilerde merak uyandırılabilir (E1.1). Öğrenciler gruplara ay-
rılarak “Ses dalgaları her ortamda aynı hızla mı yayılır?”, “Ses hava ortamında yaz ayların-
da mı yoksa kış aylarında mı daha hızlı yayılır?” vb. günlük hayatla ilişkili sorular sorularak
tartışmaları ve grup içerisinde sesin yayılma hızını etkileyebilecek değişkenleri tahmin
etmeleri istenir (SDB3.3, OB1). Grup içerisinde görev dağılımı yapılarak sesin hızını etkile-
yen faktörleri araştırmaları istenebilir (D16). Domino taşları vb. maddeler ile aynı maddenin
katı, sıvı ve gaz hâli temsil edilerek sesin yayılma hızı ile maddenin katı, sıvı ve gaz hâli
arasında ilişki kurularak grupların gözlem yapmaları sağlanır (KB2.7). Öğrencilerden sesin
yayılma hızı ile ilgili gözlemlerini kaydetmeleri istenir (OB7). Sesin yayılabilmesi için mad-
desel ortamın gerekliliği vurgulanarak sesin boşlukta yayılmadığına değinilir. Öğrencilerin
topladıkları verileri değerlendirerek maddenin bulunduğu hâle göre sesin yayılma hızının
değiştiği çıkarımını yapmaları beklenir (OB7, KB2.10). Sesin yayılma hızının maddenin fi-
ziksel halinin yanı sıra sıcaklık ve yoğunluğa bağlı olduğuna değinilir. Sıcaklık, yoğunluk ve
maddenin hâli ile sesin yayılma hızı arasındaki ilişkiyi veren tablonun bulunduğu çalışma
kâğıdı ile de grup tartışması yaptırılabilir (SDB3.3). Sesin yayılma hızını etkileyen faktörle-
re yönelik dijital içerikler, sanal laboratuvarlar vb. üzerinden etkinlikler yapılabilir (OB2).
Öğrenme çıktıları eşleştirme testi, tanılayıcı dallanmış ağaç, yapılandırılmış grid vb. ile de-
ğerlendirilebilir.

213