Page 214 - FEN_24.02.2024_Neat

V

FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

FB. 8.4.2.1.
Öğrencilerden kedi ve aslanın çıkardıkları sesleri ve bu seslerin arasındaki farkı
düşünmeleri istenir. Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba ksilofon, gitar, saz, flüt vb.
müzik aletleri verilebilir ve bu müzik aletlerinden çıkan sesleri incelemeleri istenebilir.
Çeşitli müzik aletleriyle oluşturulan besteler dinletilerek öğrencinin hangi sesin hangi
enstrümana ait olduğunu tahmin etmelerine yönelik etkinlik yapılarak ya da orkestra
müziği dinletilerek müzik aletinden çıkan seslerin farklılığını gözlemlemeleri istenir
(OB9). Öğrencilerin gözlem sonuçlarını arkadaşları ile paylaşmaları sağlanabilir (D20).
Öğrenciler gruplara ayrılarak sesin ince ve kalın duyulmasına ilişkin deney düzeneğini
kurabilmeleri için uygun ortam ve malzemeler sağlanır (SDB1.2). Öğrencilerden aynı
kaynaktan çıkan seslerin, ince ve kalın işitilmesine neden olan özellikleri ile ilgili deney
tasarlamaları istenir. Deney tasarımında kullanılan malzemeye göre sesin frekansının
değişimine yönelik kullanılan araca vurma veya üfleme işlemleri yaptırılabilir. Deney
sonucunda elde edilen verileri açıklayarak seslerin ince ve kalın duyulmasını sağlayan ses
özelliğinin frekans olduğunu tanımlanır (KB2.7). Frekans biriminin Hertz olduğu belirtilir.
Müzik aletlerinin ürettikleri seslerin farklı olduğu konusunda beyin fırtınası yaptırılabilir
(SDB3.3). Öğrencilere farklı müzik aletlerine ait aynı frekanstaki sesleri kulağımızın nasıl
ayırt ettiğine dair sorular yöneltilerek sesin bu özelliğine sesin tınısı adı verildiği belirtilir.
Öğrencilerden performans görevi olarak farklı frekanslarda ses oluşturabilecekleri müzik
aleti tasarlamaları istenebilir. Performans görevi analitik dereceli puanlama anahtarı
ile değerlendirilebilir. Konuyu derinlemesine düşünmelerini sağlamak için açık uçlu
sorularla desteklenmiş çalışma kâğıtları kullanılabilir. Konuyu somutlaştırmak için dijital
içeriklerden faydalanılabilir (OB2). Öğrencilerin oluşturdukları sesin ince ve kalın olarak
belirlenmesi müzik dersi ile ilişkilendirilebilir.

FB. 8.4.2.2.
“Uçaklar alçak irtifadayken ya da araçlar evimizin yakınından geçerken bina camları neden
titrer? Yüksek bir tepeden seslendiğimizde veya boş bir odada sesimizi nasıl duyarız?” vb.
açık uçlu sorular yöneltilerek öğrencilerin sınıf ortamında tartışmaları sağlanır (SDB3.3,
KB2.18). Öğrencilerden gelen cevaplar doğrultusunda günlük yaşam örneklerinden sesin
yankı ve rezonansına ait niteliklerini tanımlamaları beklenir (OB1). Diyapazona vurularak
oluşturulan sesin başka bir yüzeyden yansıma özelliğine değinilir. Yansıyan seslerin
yeniden duyulmasına yankı denildiği belirtilir. Öğrenciler gruplara ayrılarak her bir gruba
diyapazon verilir. Yan yana konulan aynı ve farklı frekansa sahip diyapazonlar ile rezonans
olayını gözlemleyebilecekleri deney yaptırılır ve bu deneyden öğrencilerin veri toplamaları
istenir (KB2.6). Öğrenciler deneyden elde ettikleri gözlemsel verileri yorumlayarak günlük
yaşamda karşılaştıkları yankı olayını sesin yansıma özelliği, rezonans olayını ise sesin
enerji özelliğine bağlı olduğunu açıklamaları sağlanır (OB7). Öğrencilerin açıklamalarını
desteklemek için çığ oluşumu, alçaktan uçan uçakların camları titreştirmesi, böbrek
taşlarının kırılmasında ses enerjisinden yararlanılması, ses dalgaları ile cam bardağın
kırılması vb. günlük yaşamdan merak uyandıran farklı örnekler verilebilir (E3.8, OB1).
Sonar, ultrason ve radar gibi cihazların nasıl çalıştığını çeşitli kaynaklardan araştırarak
açıklamaları istenebilir. ASELSAN’ın radar sistemlerinde geliştirdiği teknolojiler örnek
olarak verilebilir (D19). Öğrencilere günlük hayattan sesin yansımasının teknolojideki
uygulamaları veya sesin enerji olduğuna yönelik uygulamaları içeren afiş, poster, sunu vb.
etkinlikler hazırlamalarını içeren performans görevi verilebilir. Performans görevi analitik
dereceli puanlama anahtarı ile değerlendirilebilir. Eşleştirme testi, tanılayıcı dallanmış
ağaç, yapılandırılmış grid vb. ölçme araçları biçimlendirici değerlendirmede kullanılabilir.

214