Page 208 - FEN_24.02.2024_Neat

V

FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

FB.8.3.3.1
Öğrencilere akraba olan kişilerin benzerlik ve farklılıklarını kıyaslayarak nedenlerini sor-
gulamaları için kalıtım ve karakter kavramıyla ilgili açık uçlu sorular sorulur (SDB3.3, D2,
D14). Bu noktada “Aslı ne ise nesli odur.” atasözü verilerek bu atasözünün anlamı hakkında
tartışmaları istenir (OB5). Mendel ve çalışmaları dikkate alınarak karakter, gen, alel, bas-
kın, çekinik, saf döl, melez döl, genotip ve fenotip kavramları açıklanır. Öğrencilerin bu
kavramlar arası mantıksal ilişkileri ortaya koymaları beklenir (OB1, SDB1.2). Süreçte ana-
lojilerden faydalanılarak eğlenerek öğrenmeleri sağlanabilir (E2.5). Öğrencilerin kalıtımla
ilgili kavramları uyumlu bir bütün olarak açıklamaları beklenir (OB1, KB2.16.1). Öğrencilerin
bu mantıksal ilişkiyi yapılandırmaları çalışma kâğıdı, kavram ağı vb. araçlarla değerlendi-
rilebilir.
FB.8.3.3.2
Mendel’in bezelye bitkisi üzerinde yaptığı deneylerle ilgili tablo, şema vb. görseller
gösterilerek açık uçlu sorularla öğrencilerin bu deneyleri sorgulamaları sağlanır (OB4).
Bezelye bitkisini kullanmanın sağladığı avantajlara değinilir. Mendel’in bezelyeler üzerinde
yaptığı çalışma bir karakter örneğinden açıklanır. Öğrencilerin tek karakter çaprazlamaya
ait nitelikleri tanımlamaları beklenir. Bezelye bitkisindeki tek karakter özelliklerini içeren
örnek problem sunulup öğrencilerin örneği incelemesi sağlanır. Bu noktada sadece
bezelyelerdeki baskın ve çekinik aleller kullanılarak farklı problemler üretilir. Gruplara
ayrılan öğrencilerin problemleri yardımlaşarak çözmeleri sağlanır (SDB2.2, SDB3.3,
D20). Öğrencilerin problem çözme aşamasında ulaştıkları bilgileri kaydetmeleri sağlanır
(OB7). Birinci ve ikinci nesillere ait oluşacak dölleri belirlemeleri sağlanır. Öğrencilerin
elde ettikleri verileri grup olarak değerlendirmeleri istenir (SDB2.2, OB2). Süreçte
birinci ve ikinci nesle ait oluşan döllerin oranlarını belirlemeleri, fenotip ve genotip olarak
açıklamaları ve bu döllerin yavrulara aktaracağı özelliklerin neler olacağını bilimsel
bakış açısıyla tahmin etmeleri beklenir (KB3.1, D4). Çaprazlamalara girmeden diğer
canlılarda da karakter aktarımın benzer olduğu vurgulanır. Öğrencilerden cinsiyetin nasıl
belirlendiğini açıklamaları istenir. İnsanda cinsiyetin babadan gelen eşey kromozomu
ile belirlendiği açıklanır (SDB2.3, SDB3.3). Çalışma kâğıtları, açık uçlu sorular vb. ölçme
araçları değerlendirmeler için kullanılabilir.

FB.8.3.3.3
Öğrencilerin akraba evliliğinin genetik sonuçları hakkındaki düşünceleri beyin fırtınası vb.
yöntemlerle sorgulanır. Ürettikleri fikirler doğrultusunda öğrencilerin gruplara ayrılarak
grafik, tablo vb. veriler üzerinden tartışmalar istenir (OB4) Akraba evliliklerinin genetik
sonuçlarına yönelik mantıksal temellendirme yapmaları sağlanır. Ülkemizde sık görülen
genetik hastalıklar ile ölü ve engelli doğumların akraba evliliğine ilişkin veriler incelenerek
durumu analiz etmeleri sağlanabilir (OB7). Bu verilerin değerlendirmesi yapılırken
öğrencilerden grup içinde aktif olarak sürece dâhil olmaları, görev bilinciyle çalışmaları
sağlanır (D4, D16, SDB2.2). Grup üyelerinin yardımlaşmaları beklenir (D20). Akraba
evliliklerinin genetik sonuçlarının her çocukta görülmemesi vb. mantıksal tutarsızlıkları
tespit etmeleri sağlanır. Gruplar arasında elde edilen fikirler sınıf tartışmasına açılarak
akraba evliliklerinin genetik sonuçları konusunda geçerli bir fikir oluşturmaları sağlanır
(OB1, KB3.3, KB3.1). Akraba evliliği dışındaki evliliklerde daha düşük ihtimalle de olsa bu
sonuçların olabileceğine değinilir. Açık uçlu sorular, tanılayıcı dallanmış ağaç vb. ölçme
araçları değerlendirmeler için kullanılabilir.

208