Page 37 - Τεύχος

Η έννοια του forum αναφερόταν αρχικά σε μια δημόσια ανοικτή πλατεία Το macellum
ενός οικισμού, τόπος συγκέντρωσης για κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά και
πολιτιστικά δρώμενα. Ήταν το κέντρο της δημόσιας και πολιτικής ζωής και είχε
χαρακτήρα ενός συμβολικού χώρου στον οποίο επιδεικνύονταν η κρατική δύναμη Στο σημείο αυτό θα αναφερθεί μια δομή της ρωμαϊκής Αγοράς, το macel-
αλλά και η συλλογική συνείδηση των πολιτών (Zanker, 2000, 33-34). Σταδιακά́ lum, που αποτελεί μια ξεχωριστή μορφή εμπορικού χώρου και βρισκόταν κοντά
παρατηρείται μια σημαντική μεταβολή, όπου η έννοια του forum μεταλλάσσεται στο δημόσιο χώρο του forum. Το πρώτο macellum ανεγέρθηκε στη Ρώμη κατά
τόσο εννοιολογικά όσο και μορφολογικά. Πιο συγκεκριμένα κυριαρχούν οι το 179 π.Χ. (Mau, 1907, 94). Κατά την περίοδο αυτή ήταν ανερχόμενα στοιχεία
εμπορικές λειτουργιές, οι οποίες διαχωρίζονται και μεταφέρονται σε ογκώδη τόσο η μνημειώδης ρωμαϊκή αρχιτεκτονική αλλά και ο πιο αυστηρός διαχωρισμός
και μεγαλοπρεπή οικοδομήματα κοντά στον δημόσιο χώρο της πλατείας, των εμπορικών με τις πολιτικές-διοικητικές χρήσεις. Αυτό δε σημαίνει πως με την
δημιουργώντας τη νέα μορφή του εμπορικού forum. Πρόκειται για μνημειακά ανέγερση του macellum όλες οι λειτουργίες εμπορικών συναλλαγών μεταφέρθηκαν
συγκροτήματα αγορών οικοδομούνται στο πλαίσιο φιλόδοξων προγραμμάτων που αποκλειστικά εκεί και δεν τις συναντούσε κανείς και σε άλλους χώρους του forum
πραγματοποιούνται στις πόλεις της αυτοκρατορίας (Μπούρας, 1999 ,390-408). (Walker, 1997, όπως αναφέρεται σε Evangelidis, 2015, 81).
Ιδιάζουσας σημασίας κρίνεται ο έντονα λατρευτικός χαρακτήρας στην ιεραρχική
χωρική του οργάνωση. Πολλές ρωμαϊκές αγορές, λεγόμενες ως forum-basilica, Ουσιαστικά, αυτή η πιο αυστηρή οριοθέτηση της αγοράς τροφίμων
διέθεταν ως κύριο χαρακτηριστικό την παρουσία βασιλικής σε μία από τις πλευρές και η συγκέντρωση των αγαθών σίτισης στο macellum φανερώνει ίσως την
του. Πρόκειται για τύπο που προτιμήθηκε κατά τους Πρώιμους Αυτοκρατορικούς πρόθεση ανάδειξης του χώρου του forum. Πιο συγκεκριμένα βαδίζουμε προς μια
χρόνους και αντανακλούσε την θρησκευτική λατρεία στους χώρους της αγοράς κατεύθυνση αναβάθμισης αυτού του τόσο σημαντικού αστικού δημόσιου χώρου
(Eγκυκλοπαίδεια Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, 2008). Tο Forum Romanum , μέσω του τονισμού των λοιπών οικοδομημάτων ως χώρος άσκησης της εξουσίας
της Ρώμης, αποτελεί πρότυπο ρωμαϊκής αγοράς ως τυπικό οικοδομικό σύνολο και ακολούθως ως κέντρο ελέγχου και λειτουργίας της ζωής της πόλης. Συνεπώς,
των ρωμαϊκών πόλεων και αποικιών. Ιδρύθηκε κατά την δημοκρατική περίοδο η δημιουργία αυτής της ιδιαίτερης μορφής αγοράς, υποκινεί κάτι βαθύτερο από
και πρόκειται για το μεγαλύτερο οικοδόμημα εμπορικής δραστηριότητας κατά μια απλή συγκέντρωση αγαθών προς ευκολία των αγοραπωλησιών. Υποκινεί μια
την αρχαιότητα. Η θέση του ήταν, στους πρόποδες του Καπιτωλίου και έμελλε να νέα οργάνωση του δημόσιου χώρου της ρωμαϊκής πόλης που δίνει έμφαση στην
αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της οικονομικής και πολιτικής ζωής εξουσία της μοναρχίας. Γίνεται λοιπόν μέσο αυτοκρατορικής προπαγάνδας, καθώς
της αυτοκρατορίας. το macellum έχει πλέον μια αυτόνομη, ανεξάρτητη ταυτότητα και αποτελεί για
τους πολίτες μέσο κοινωνικής συνοχής, ως ρωμαϊκό σύμβολο που κοσμεί κάθε
πόλη της αυτοκρατορίας.

Αρχικά το macellum ως κτίσμα βρισκόταν μόνο στις πόλεις με υψηλό
κοινωνικό και πολιτικό status, όμως με την πάροδο του χρόνου και καθώς
αυτονομήθηκε σαν στοιχείο, έλαβε μια πιο καθολική για την αυτοκρατορία
σημασία (De Vincenzo κ.ά., 2015, 80). Παράλληλα το macellum λειτουργούσε ως
η καρδιά των εμπορικών συναλλαγών και συμβόλιζε για τους πολίτες το μέρος
από όπου μπορούσαν να προμηθευτούν κάθε αγαθό που επιθυμούσαν (Walker,
1997, όπως αναφέρεται σε Evangelidis, 2015, 81). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός
πως φαίνεται να μην υπάρχει κάποιο πρότυπο της μορφής του macellum πριν
Εικόνα 24 :Αναπαράσταση: Το ρωμαϊκό forum Εικόνα 25 :Αναπαράσταση: Forum Romanum
από αυτό, κάτι το οποίο λέγεται πως αφορά τη σχέση του με την έκφραση της
αυτοκρατορικής εξουσίας . Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφέρουμε πως πριν το
διαχωρισμό αυτό των χρήσεων, η λέξη macellum χρησιμοποιούνταν ως συνώνυμο
της αγοράς, σε υπαίθριο τότε χώρο στη βορειοανατολική πλευρά του forum και
προσδιόριζε συγκεκριμένα το είδος των εμπορικών αγαθών που πωλούνταν εκεί.
Αρχιτεκτονικά, επρόκειτο για έναν υπαίθριο, εσωστρεφή ή εξωστρεφή, κανονικό,

35 Η εξέλιξη των χώρων εμπορίου στο πέρασμα του χρόνου Η εξέλιξη των χώρων εμπορίου στο πέρασμα του χρόνου 36