Page 53 - Τεύχος

2.8 Χώροι κατανάλωσης και βιομηχανική πόλη του 19ου αι. γίνονται υποδοχείς των παραγωγικών, διοικητικών και εμπορικών λειτουργιών
2.8.1 Η μετάβαση από την αναγεννησιακή στη βιομηχανική πόλη (Ζουρουδή, 2010, 40-41).

Η ιστορική φάση που ακολούθησε την Αναγέννηση, είναι αυτή του Μπαρόκ
(Baroque) και αναφέρεται στη χρονική περίοδο από το 1600 έως το 1750 περίπου.
Με την ανάπτυξη του εμπορικού καπιταλισμού κατά την εποχή του Μπαρόκ,
αναδύεται η νέα αστική τάξη, το ιδιωτικό διακρίνεται από το δημόσιο και οι
πολίτες αδιαφορούν για τα κοινά. Ο δημόσιος χώρος της πόλης μετατρέπεται σε
σκηνή παρέλασης των ισχυρών, σχεδιάζεται για την οπτική τέρψη και καταστρέφει
την προηγούμενη αίσθηση οικειότητας, αφού το «δημόσιο» είναι πλέον κάτι που
εκτίθεται σε κοινή θέα (Ιωάννου, 2017, 10). Σε αυτή την περίοδο, όπως έχουμε
αναφέρει και στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας, οι έννοιες του δημόσιου και Εικόνα 44 : Εξελικτικές φάσεις της πολεοδομικής διάταξης ανά τους αιώνες
ιδιωτικού αποκτούν πλέον σημασία πολύ κοντινή με τη σύγχρονη έννοιά τους. Η
δημόσια ζωή βρίσκει νέους τρόπους και χώρους έκφρασης: τα cafes , τον περίπατο Σύμφωνα με τον Τουρνικιώτη, «το πέρασμα από το 18ο στο 19ο αιώνα
και το πάρκο, τόπους που χαρακτηρίζονται από την διαταξική κοινωνικότητα, ήταν ανατρεπτικό για όλη τη δομή και τη βίωση του δημόσιου χώρου. Αλλάζει
την παρατήρηση των αγνώστων και τις σύντομες πλέον επαφές. Αναπτύσσεται η κοινωνική του συγκρότηση. Αλλάζουν οι άνθρωποι που κινούνται σε αυτόν,
μια συνεταιριστική ζωή εξαρτημένη από το επάγγελμα που, ενώ βασίζεται στο αλλάζουν οι δραστηριότητές τους, οι λειτουργίες, οι τύποι των κτιρίων, και μαζί
δικαίωμα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, έχει δημόσιο προορισμό (Ιωάννου, 2017, τους εκρήγνυνται η κλίμακα των πόλεων, ο αριθμός και η σχέση των ανθρώπων,
11). H οικονομική δραστηριότητα ως ιδιωτική υπόθεση τίθεται στον έλεγχο της τα μέσα με τα οποία κινούνται, ανατρέποντας οριστικά το νόημα του τόπου προς
δημόσιας σφαίρας και έτσι αποτελεί την «ιδιωτική σφαίρα της κοινωνίας…Η λέξη την κατεύθυνση του αχανούς αστικού χώρου» (Τουρνικιώτης, 2006, 121). Με την
δημόσιο προσέλαβε το μοντέρνο νόημά της, κι επομένως σήμαινε όχι μόνο έναν εκβιομηχάνιση, οι πόλεις υπέστησαν λοιπόν μια βίαιη επέκταση το αποτέλεσμα
τομέα κοινωνικής ζωής που βρισκόταν πέραν του χώρου της οικογένειας και των της οποίας ήταν να προκληθεί μια τυχαία ανάπτυξη των πόλεων (Davinson, 1994,
φίλων, αλλά επίσης και το γεγονός ότι αυτός ο δημόσιος χώρος γνωστών και ξένων 101). Ο Mumford σε μια προφητική θα λέγαμε διατύπωση, αναφερόμενος στις
συμπεριλάμβανε μία σχετικά μεγάλη ποικιλία ανθρώπων» (Sennett, 1999, 32). πόλεις που δημιουργήθηκαν κατά τη Βιομηχανική επανάσταση και έπειτα, που θα
ταίριαζε ακόμα περισσότερο στην περιγραφή των σύγχρονων κοινωνιών, αναφέρει

Προχωρώντας στον 19ο αι., το 1800 ορίζει πρακτικά μια νέα εποχή για πως ολόκληρος ο κόσμος «έχει γίνει μια πόλη», ή μάλλον ένας ολόκληρος
την πόλη (Maicher, 2010, 21). Σηματοδοτώντας το τέλος της περιτειχισμένης πόλης αστερισμός από αστικούς πόλους συχνά υπερβολικά μεγάλου μεγέθους, οι οποίοι
και την αφετηρία της βιομηχανικής μητρόπολης, μπορεί να θεωρηθεί συμβατικά στο εξής αποτελούν τα κομβικά σημεία του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού
ως η εκκίνησης μιας περιόδου επιταχυνόμενης αστικής ανάπτυξης και σταδιακής χώρου (Mumford, 1986).
διαμόρφωσης μιας διαφορετικής προσέγγισης στα προβλήματα του σχεδιασμού των
πόλεων. Πραγματοποιούνται πολεοδομικές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας που
περιελάμβαναν ένα ευρύ φάσμα έργων, όπως διάνοιξη λεωφόρων, διαμόρφωση
οδών και πλατειών κ.ά. (Καυκαλάς κ.α., 2014, 47). Οι μετασχηματισμοί αυτοί
εμφανίζονται εντονότερα σε πόλεις οι οποίες αναπτύσσονται ταχύτερα από άλλες,
όπως το Λονδίνο αλλά και το Παρίσι φυσικά που αναφέραμε, τόσο ως προς το
μέγεθός τους, όσο και ως προς το ρόλο που διαδραματίζουν στη διεθνή οικονομική
σκηνή. Η συγκέντρωση των βιομηχανιών στα υπάρχοντα αστικά κέντρα τους, έχει
ως συνέπεια τη συρροή πληθυσμού, που αναζητά εργασία σε αυτά. Με τον τρόπο
αυτόν γεννιούνται οι βιομηχανικές μητροπόλεις, που αντανακλούν τις κοινωνικές,
πολιτικές, οικονομικές και πολιτιστικές δομές της εποχής, με τα κέντρα τους να Εικόνα 45 : Ο πρώτος σταθμός μετρό στο Παρίσι, 1900 Εικόνα 46 : Belleville, εμπορικός δρόμος στο Παρίσι

51 Η εξέλιξη των χώρων εμπορίου στο πέρασμα του χρόνου Η εξέλιξη των χώρων εμπορίου στο πέρασμα του χρόνου 52