Page 45 - LSDB xa Xuan Ngoc

Ngày 12/8/1921, Thống sứ Bắc Kỳ ra Nghị định 1949 quy
định thành lập ở mỗi làng xã một Hội đồng tộc biểu theo cơ
chế tuyển cử trong các họ bầu ra thay thế cho Hội đồng kỳ
mục. Bộ máy chính quyền cấp xã trong Hội đồng tộc biểu
gồm: chánh hương hội, phó hương hội, thư ký, thủ quỹ. Hội
đồng có chức năng lập và phê duyệt ngân sách xã, quyết định
các công việc trong xã sau giao cho lý trưởng thi hành.

Năm 1927, Thống sứ Bắc Kỳ đã cho khôi phục lại Hội đồng
kỳ mục với chức năng là cơ quan giám sát, tư vấn cho Hội
đồng tộc biểu. Ngày 23/5/1941, vua Bảo Đại ra Đạo dụ số 31
về việc tổ chức và thi hành công việc ở các xã thôn tại Bắc Kỳ
(được Toàn quyền Đông Dương phê duyệt), theo đó Hội đồng
tộc biểu bị giải thể, mọi quyền lực được chuyển sang cho Hội
đồng kỳ mục. Đây là cơ quan duy nhất điều hành mọi công
việc của làng xã với sự giúp việc của các chức dịch thừa hành
đứng đầu là lý trưởng. Hội đồng bầu ra lý trưởng và phó lý.
Từ đây, chấm dứt thời kỳ dân đinh trong xã bầu lý trưởng
và phó lý. Ở địa phương, lý trưởng ngoài bổng lộc và sự vơ
vét bóc lột tàn nhẫn Nhân dân, chúng còn được cấy một mẫu
ruộng, phó lý được cấy 5 sào gọi là ruộng bút điền; xã tuần và
tuần tráng thì thu thù lao bằng lúa sương mỗi sào một gồi.

Nạn mua danh bán tước, khao vọng ở các xã Bùi Chu,
Trung Linh, Phú An, Hạ Linh, Trung Lễ diễn ra phổ biến.
Hằng năm bọn lý trưởng, kỳ hào xét những gia đình khá giả
để cho mua chức “Phó lý quốc trái” (chức này như chức phó
lý cựu) và chức “Hương hào”. Những người mua chức phải
nộp lệ phí khá nặng (quy ra thóc khoảng 3 - 4 tấn thóc). Sau
đó phải dựng đám, mổ lợn làm cỗ khao làng. Khi khao rồi thì
ra đình có chỗ ăn, chỗ ngồi như hàng quan chức, đi đâu được
mọi người gọi là ông phó, ông hào; trong xã có đám ăn khao,

45