Page 35 - Trinh bay Than Quang Ninh ky luat va dong tam
P. 35
chuû moû laø chính. Boä maùy quaûn lyù moû, chuû nhaát, chuû nhì,
seáp ngöôøi Phaùp naém khaâu chuû yeáu, ñaëc bieät laø khaâu vaän
chuyeån, saøng tuyeån, cô khí, caûng tieâu thuï than ñeå naém
hieäu quaû kinh teá cuoái cuøng. Ñieàu haønh nhöõng khaâu tröïc
tieáp: cuoác ñaát, ñaøo than... va chaïm vôùi haøng vaïn ngöôøi lao
ñoäng, chuû moû Phaùp giao cho moät soá ngöôøi ñöôïc “ñaëc aân”
bao thaàu, soá naøy coù caû ngöôøi Vieät laãn ngöôøi Hoa. Ñoù laø thuû
ñoaïn taïo ra taàng lôùp trung gian quaûn lyù loaïi coâng vieäc khoù
khaên nhaát trong moû. Ñoù laø chính saùch “Duøng ngöôøi Vieät
trò ngöôøi Vieät”, “Duøng ngöôøi chaâu AÙ trò ngöôøi chaâu AÙ” cuûa
thöïc daân, ñeá quoác; vaø chæ khi caàn chuû moû môùi ra tay.
Voán coù nhieàu kinh nghieäm veà chinh phuïc vaø khai thaùc
thuoäc ñòa, thöïc daân Phaùp aùp duïng nhöõng bieän phaùp taøn
baïo ñeå buoäc ngöôøi coâng nhaân khu moû maø chuùng goïi laø “cu
li” phaûi cuùi ñaàu phuïc tuøng voâ ñieàu kieän. Khoâng coù luaät
thaønh vaên nhöng vôùi caùc chuû moû vaø chuû thaàu, “cu li” moû
chæ laø nhöõng coâng cuï lao ñoäng bieát noùi, duø ñaùnh ñaäp, cuùp
phaït, chöûi maéng, haõm hieáp hay gieát haïi ñeàu voâ can! Chuùng
saün saøng ñaøn aùp coâng nhaân baèng baïo löïc nhö nhöõng chuû
noâ ñoái vôùi noâ leä.
Quaù trình khai thaùc than thôøi thuoäc Phaùp laø quaù trình
thöïc hieän quyeàn uy vaø baïo löïc cuûa chuû moû, keát hôïp vôùi söû
duïng söùc maïnh cuûa chính quyeàn thöïc daân, phong kieán vaø
moïi caën baõ xaõ hoäi nhaèm khuaát phuïc ngöôøi lao ñoäng vaø möu
toan ñeø beïp moïi haønh ñoäng phaûn khaùng cuûa coâng nhaân.
Khai thaùc than thôøi ñieåm naøy laø ngheà naëng nhoïc, ñoäc
haïi, ñaày nhöõng hieåm nguy ñe doïa tính maïng ngöôøi lao
ñoäng, neân luùc ñaàu khoâng deã gì tuyeån ñöôïc ngöôøi laøm. ÔÛ
moû, chuû aùp böùc cheá ñoä “quaân quaûn”, aên ôû theo laùn traïi,
34
