Page 19 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 19

ring parajana dura Bali, sakadi jadma saking Madura, sampun pastika pacang
                  nganggen basa Indonesia. Yening sami pada nganggen basa (daerah) soang-
                  soang, sinah pacang likad saha ngawinang iwang panampen.
                         Ring    sapanglimbak       panagara     Indonesia     prasida    kajantenang
                  kawentenan basa Indonesia pinaka basa nasional. Sadaweg aab Orde Lama,
                  sane kaanggen dasar ngadegang basa Indonesia pinaka basa nasional, inggih
                  punika  uniformitas  (madasar  ring  kawentenan  sane  mabinayan).  Ri  kala  aab
                  Orde  Baru,  parindikan  punika  kadasarin  antuk  homogenitas  (madasar  ring
                  kawentenan sane nunggal). Duk punika akehan parajana sahasa nenten purun
                  maosang indik linggih basa daerah santukan katangarin sangkaning kabaosang
                  nenten sutindih (loyal) ring panegara Indonesia. Sesampune aab reformasi (re
                  maartos  ‘mawali’,  form  mateges  ‘tata’),  saluir  panglaksana,  papineh,  miwah
                  uger-uger  sane  sadurungnyane  kabaos  nenten  anut  mawali  karajegang.
                  Sapunika taler linggih basa Baline sane kautsahayang mangda mawali sakadi
                  jati mula saha mangda mamargi nglimbak.
                         Pawigunan  basa  Bali  sane  katamiang  saking  riin  wantah  kaanggen
                  sajeroning  pagubugan  ring  kulawarga,  babanjaran,  miwah  desa  pakraman,
                  pamekas ri kala nyanggra karya adat, kesenian, miwah paguron-guron (paajah-
                  ajahan). Panglimbak sakadi mangkin nyantenang kawentenan basa Bali sane
                  sampun  nincap  ring  wewidangan  tiosan  (anyar),  sakadi  media  televisi,  radio,
                  koran,  miwah  internet.  Pemerintah  miwah  prajuru  adat  mangdane  ngicenin
                  galah  saha  ngetutwuri  guna  gina  (kreativitas)  anom-anome  sane  kantun
                  sutindih nganggen basa Bali, sakadi gending-gendingan sane marupa lagu pop
                  miwah rok saha bebanyolan (Bagus, 2001).
                         Sajeroning aab global sakadi mangkin, para sujana basa (ahli bahasa)
                  nenten kimud-kimud malih mligbagang kawentenan seseleh indik basa daerah.
                  Linggih basa daerah sajeroning pagubugan dura negara (internasional) sampun
                  kaangkenin  antuk  Hak  Asasi  Linguistik  utawi  HAL  (Linguistic  Human  Right)
                  sane pacang nedungin utawi nayuhin kauripan basa daerah ring sajebag jagate
                  (Purwo,  2000).  Sajeroning  wewidangan  nasional  taler  wenten  lembaga  sane
                  mawasta  Pusat  Bahasa.  Among-amongan  lembaga  puniki  wantah  ngupapira,
                  ngwentenang seseleh, miwah nglestariang basa-basa daerah sane wenten ring
                  sajebag  Indonesia.  Samaliha  sampun  wenten  lelintihan  lembaga  inucap  ring
                  soang-soang  provinsi.  Sajabaning  punika,  sajeroning  pidabdab  ngupapira
                  miwah  nglimbakang  (membina)  basa,  aksara  miwah  sastra  Bali,  Pemerintah
                  Daerah  Tingkat  l  Bali  sampun  ngamedalang  Peraturan  Daerah  No.  3  Tahun
                  1992 indik Bahasa, Aksara dan Sastra Bali (Lembaran Daerah Propinsi Daerah
                  Tingkat  l Bali  Tahun 1992  Nomor  385 Seri  D Nomor  3799).  Pidabdab  sakadi
                  pidaging  peraturan  daerah  punika  nyaratang  mangda  kawangun  silih  tunggil
                  lembaga sane prasida pinaka pangenter sakancan pamargi salanturnyane.
                         Sadurung  basa  Indonesia  kapikukuhang  sajeroning  Sumpah  Pemuda
                  (28  Oktober  1928)  saha  salanturnyane  kaadegang  panegara  Indonesia



                                                           16
   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24