Page 14 - Q2-ManualConsult ภ.2

6 7

บทบาทเชิงสรางสรรคไดเร็วที่สุด อีกประการหนึ่ง ไดแก มาตรการแทนคําพิพากษาเปนมาตรการที่ กลับตนเปนคนดีได ตามบทบัญญัติในมาตรา ๙๐ หรือขอพิจารณาวา ตามพฤติการณแหงคดียังไมสมควร
สามารถนํามาใชเมื่อศาลเห็นวาพฤติการณแหงคดียังไมสมควรมีคําพิพากษา ศาลอาจมีคําสั่งหรือสั่งเมื่อ จะมีคําพิพากษา ตามบทบัญญัติในมาตรา ๑๓๒ มีขอที่ศาลพึงพิจารณาจากขอเท็จจริงเรื่องใดบาง

บิดามารดา ผูปกครองรองขอ มีทั้งในระบบเปด โดยศาลมอบเด็กและเยาวชนใหบิดามารดา ผูปกครอง และภายใตหลักการทางอาชญาวิทยาหรือจิตวิทยาเด็กอยางไร สงผลใหในทางปฏิบัติการพิจารณา

โดยกําหนดเงื่อนไขเพื่อการแกไขบําบัดฟนฟู และระบบปด โดยศาลสงเด็กและเยาวชนไปสถานพินิจหรือ ใชดุลพินิจในการกําหนดมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาหลังฟองคดี และการกําหนดมาตรการ
สถานที่อื่นที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายและตามที่ศาลเห็นสมควรเพื่อดูแลเปนการชั่วคราว หรือใชวิธีการ แทนการพิพากษาคดีของผูพิพากษาแตกตางกันไปตามแนวคิดที่หลากหลายตามพื้นฐานทางความคิดของ

สําหรับเด็กไปพลางกอน โดยการกําหนดมาตรการแทนการพิพากษาคดี มาตรา ๑๓๒ เปนเรื่องเกี่ยวกับ แตละคน และนํามาใชในการกําหนดเงื่อนไขที่แตกตางกันไป ทั้งในดานกระบวนการจัดทําแผนแกไข

การใชมาตรการแทนการพิพากษาคดีในคดีที่เด็กหรือเยาวชนเปนจําเลยในคดีอาญา มาตรการที่ศาลอาจ บําบัดฟนฟู มาตรการในการติดตามผลการปฏิบัติเพื่อใหเด็กและเยาวชนปฏิบัติตามแผน รูปแบบและ
นํามาใชแทนการพิพากษาคดีหลังจากมีการพิจารณาคดีเสร็จสิ้น เมื่อเห็นวาเด็กหรือเยาวชนมีพฤติการณ ขั้นตอนการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู และสาระสําคัญของการประชุมแผน เชน

ในการกระทําผิดไมเปนภัยรายแรงตอสังคมและมีแนวโนมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมไปในทางที่ดีขึ้น ซึ่งหาก การกําหนดจํานวนชั่วโมงและสถานที่ใหเด็กหรือเยาวชนบําเพ็ญสาธารณประโยชนที่ขาดผูรับผิดชอบ

เด็กและเยาวชนปฏิบัติตามมาตรการแทนการพิพากษา จะทําใหเด็กและเยาวชนไมมีตราบาปติดตัวและ ตรวจสอบดูแลอยางใกลชิด การกําหนดใหเด็กหรือเยาวชนเขารับการศึกษาตอหรือใหทํางานอยาง
สามารถเริ่มตนชีวิตเมื่อกลับคืนสูสังคมไดดียิ่งขึ้น มีทั้งในระบบเปด โดยศาลมอบเด็กและเยาวชนใหบิดา เหมาะสม และการประสานหนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อเปนเครือขายในการรวมกันแกไขบําบัดฟนฟูเด็ก

มารดา ผูปกครอง โดยกําหนดเงื่อนไขเพื่อการแกไขบําบัดฟนฟู ตามมาตรา ๑๓๒ วรรค ๑ ประกอบกับ หรือเยาวชนรวมกับศาล

ขอบังคับของประธานศาลฎีกาวาดวยหลักเกณฑ วิธีการและเงื่อนไขในการกําหนดมาตรการแทนการ นับแตป พ.ศ.๒๕๖๐ เปนตนมา นายสืบพงษ ศรีพงษกุล อธิบดีผูพิพากษาภาค ๒ ได
พิพากษาคดี พ.ศ.๒๕๕๖ และระบบปด โดยศาลสงเด็กและเยาวชนไปสถานพินิจหรือสถานที่อื่นที่จัดตั้งขึ้น เห็นถึงความสําคัญเกี่ยวกับการแกไขปญหาการกระทําผิดของเด็กและเยาวชน โดยเนนการสราง

ตามกฎหมายและตามที่ศาลเห็นสมควรเพื่อดูแลเปนการชั่วคราว หรือใชวิธีการสําหรับเด็กไปพลางกอน มาตรฐานในกระบวนการแกไขบําบัดฟนฟูเด็กและเยาวชนโดยการจัดสัมมนารวบรวมแนวคิด ทฤษฎี
ตามมาตรา ๑๓๒ วรรคสอง และขั้นตอนปฏิบัติในการแกไขบําบัดฟนฟูมาใชใหเหมาะสมกับเด็กหรือเยาวชนเปนการเฉพาะกรณี

จากการตรวจราชการศาลเยาวชนและครอบครัวในเขตอํานาจอธิบดีผูพิพากษาภาค ๒ ทั้งการใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาหลังฟองคดี ตามมาตรา ๙๐ มาตรการแทนการ

รวม ๘ แหง ไดแก ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดชลบุรี ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดระยอง พิพากษาคดี ตามมาตรา ๑๓๒ วรรคหนึ่ง ทั้งแบบมีการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟูและแบบวางเงื่อนไข
ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดจันทบุรี ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดฉะเชิงเทรา ศาลเยาวชน และมาตรการแทนการพิพากษาคดี ตามมาตรา ๑๓๒ วรรคสอง โดยใหศูนยใหคําปรึกษาแนะนํา

และครอบครัวจังหวัดปราจีนบุรี ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดสระแกว ศาลเยาวชนและครอบครัว และประสานการประชุมเพื่อแกไขบําบัดฟนฟูเด็ก เยาวชน และครอบครัวดําเนินการตั้งแตเริ่มตน

จังหวัดนครนายก และศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดตราด พบวา แมพระราชบัญญัติศาลเยาวชน กระบวนการจนกระทั่งสิ้นสุด เปนการพัฒนารูปแบบในการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟูแบบบูรณาการ
และครอบครัว และวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๙๐ กําหนดไววา หากศาล ที่เหมาะสมโดยคํานึงถึงสภาพปญหา ปจจัยแวดลอม และบริบททางสังคมเกี่ยวกับเด็ก เยาวชนและ

พิจารณาแลวเห็นสมควรใหนําวิธีจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟูมาใช ใหศาลมีคําสั่งใหผูอํานวยการ ครอบครัวเปนรายกรณี และมุงเนนการเยียวยาความเสียหายใหแกผูเสียหาย ในลักษณะแลกเปลี่ยน
สถานพินิจหรือบุคคลที่ศาลเห็นสมควรจัดใหมีการดําเนินการเพื่อจัดทําแผนดังกลาว และการจัดทําแผน เรียนรูกันระหวางศาลในสังกัดจนเกิดผลสําเร็จที่นาพึงพอใจดังนั้น เพื่อเปนการรวบรวมและเผยแพร

แกไขบําบัดฟนฟู ตามมาตรา ๑๓๒ ก็กําหนดหลักเกณฑไวในทํานองเดียวกัน แตในทางปฏิบัติศาล มาตรฐานแนวปฏิบัติดังกลาว สํานักงานอธิบดีผูพิพากษาภาค ๒ จึงไดจัดทํา “คูมือการปฏิบัติงาน

สวนใหญมักเห็นสมควรมีคําสั่งใหผูพิพากษาสมทบซึ่งผานการอบรมการเปนผูประสานการประชุม เกี่ยวกับการดําเนินการตามมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา หลังฟองคดี และมาตรการแทน
ดําเนินการจัดทําแผนแกไขบําบัดฟนฟู โดยมีนักจิตวิทยาประจําศาลเปนผูชวยดําเนินการใหการจัดทํา การพิพากษาคดีของศาลเยาวชนและครอบครัวในเขตอํานาจอธิบดีผูพิพากษาภาค ๒” ขึ้น เพื่อให

แผนแกไขบําบัดฟนฟูเปนไปโดยเรียบรอย กระบวนการหลังจากศาลมีคําสั่งดังกลาวนับเปนเรื่องสําคัญที่ บุคลากรที่เกี่ยวของมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาและมาตรการ

นักจิตวิทยาประจําศาลตองชวยอํานวยการประสานผูที่เกี่ยวของ เชน ผูเสียหาย จําเลย บิดาและมารดา แทนการพิพากษาคดีมากขึ้น และสามารถนําไปใชคนควาประกอบการปฏิบัติงานที่เกี่ยวกับมาตรการ
ของทั้งสองฝาย ผูนําชุมชน ครู อาจารยที่ดูแลเด็ก เขามารวมในการวิเคราะหสภาพปญหาของเด็กหรือ พิเศษแทนการดําเนินคดีอาญาและมาตรการแทนการพิพากษาคดีไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น อีกทั้ง

เยาวชนนั้น รวมเสนอทางออกในการแกไขปญหาตาง ๆ และบางกรณีนักจิตวิทยาอาจตองทําหนาที่ให ยังทําใหผูที่มีความสนใจสามารถคนควาหาความรูและแนวปฏิบัติจากคูมือเลมนี้ได

คําปรึกษาแกเด็กหรือเยาวชนนั้นเองดวย และยังพบวาการใชมาตรการพิเศษแทนการดําเนินคดีอาญา
หลังฟองคดี และการใชมาตรการแทนการพิพากษาคดีเพื่อแกไขบําบัดฟนฟูเด็กและเยาวชน ยังขาด

แนวทางที่แนนอน และไมเปนไปในทิศทางเดียวกันทั้งในดานขอพิจารณาในการออกคําสั่งใชมาตรการ

พิเศษวาพฤติการณแหงคดีไมเปนภัยรายแรงตอสังคมเกินสมควร และศาลเห็นวาเด็กหรือเยาวชนอาจ

คู่มือปฏิบัติงาน
การด�าเนินงานตามมาตรการพิเศษ ๑๓